تسکین درد با درک ساختار و بیماری های پا
آناتومی و عملکرد پا در بروز آسیب های رایج نقش دارند. فاشئیت پلانتار، بونیون، صافی کف پا، خار پاشنه، انگشت پتکی، متاتارسالژی، انگشت چنگکی و نوروم مورتون از علل رایج پا درد هستند.
در صورت تجربه مشکلات مختلف، روش های مؤثری برای کاهش درد پا وجود دارد. در این مقاله آناتومی پا و آسیب های ناشی از استفاده بیش از حد، علل ساییدگی و پارگی طبیعی پا را مرور می کنیم.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
آناتومی پا
در هر یک از پاها 28 استخوان، 30 مفصل و بیش از 100 ماهیچه، رباط و تاندون وجود دارد. این ساختارها دو وظیفه اصلی، تحمل وزن و تولید نیروی محرکه (حرکت به جلو) را بر عهده دارند.
استخوان های پا
پا از سه قسمت تشکیل شده است: جلوی پا، قسمت میانی و پشت پا.
در هر یک از این بخش ها استخوان، مفاصل، ماهیچه ها، تاندون ها و رباط های مختلف وجود دارد.
قسمت جلوی پا
- فالانژها : استخوان های انگشتان پا هستند. در مجموع از 14 استخوان تشکیل شده اند: دو استخوان در انگشت شست پا و سه استخوان برای هر یک از چهار انگشت دیگر.
- متاتارس ها : این پنج استخوان بلند از پایه هر انگشت تا قسمت میانی پا امتداد دارند. اولین استخوان متاتارس به شست پا منتهی شده و نقش مهمی در حرکت به سمت جلو دارد. استخوان های متاتارس دوم، سوم و چهارم باعث ایجاد ثبات در قسمت جلویی پا می شوند.
- سزاموئیدها : این دو استخوان کوچک بیضی شکل در زیر اولین متاتارس در کف پا بوده و به یک تاندون در سر استخوان (نزدیکترین قسمت به انگشت شست پا) متصل شده اند.
نقش این استخوان ها تقویت پا و کاهش استرس روی تاندون هاست.
بیشتر بخوانید : بهترین تمرینات پا بعد از عمل جراحی یا جراحت
قسمت میانی پا
قسمت میانی پا شامل پنج استخوان با شکل نامنظم به نام تارسال است که به همراه یکدیگر قوس پا را تشکیل می دهند. قوس پا در تحمل وزن و پایداری نقش اساسی دارد.
این پنج استخوان عبارتند از:
- ناویکولار
- کوبوئید
- کونئیفرم مدیال
- کونئیفرم میانی
- کونئیفرم لترال
قسمت خلفی پا
- استخوان پاشنه : وظیفه اصلی این استخوان بزرگ انتقال بیشتر وزن بدن از پاها به زمین است.
- تالوس : استخوانی است که بین استخوان پاشنه و دو استخوان ساق پا (درشت نی و نازک نی) قرار دارد. تالوس به انتقال وزن و برداشتن فشار از روی مفصل مچ پا کمک می کند.
مفاصل پا
مفاصل محل اتصال دو استخوان هستند. در پاها، هر انگشت شست دو مفصل دارد:
- مفصل متاتارسوفالانژیال در پایه انگشت
- مفصل اینتر فالانژیال درست بالای آن
چهار انگشت دیگر هر کدام سه مفصل دارند:
- مفصل متاتارسوفالانژیال در پایه انگشت
- مفصل اینترفالانژیال پروگزیمال در وسط انگشت پا
- مفصل فالانژیال دیستال نزدیک به نوک انگشت پا
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی و درمان شکستگی پا
ماهیچه های پا
ماهیچه هایی که حرکات پا را کنترل می کنند از ساق پا شروع شده و توسط تاندون ها به استخوان های پا متصل می شوند. ماهیچه های اصلی که به حرکت پا کمک می کنند عبارتند از:
- تیبیالیس خلفی : ماهیچه ای که از قوس پا حمایت می کند.
- تیبیالیس قدامی : ماهیچه ای که به پا اجازه می دهد به سمت بالا حرکت کند.
- پرونئوس لونگوس و برویس : ماهیچه هایی که حرکت قسمت خارجی مچ پا را کنترل می کنند.
- اکستنسورها : ماهیچه هایی که انگشتان پا را برای قدم برداشتن به سمت بالا حرکت می دهند.
- فلکسورها : ماهیچه هایی که انگشتان پا را تثبیت کرده و آن ها را به سمت پایین خم می کنند.
تاندون های پا
تاندون ها بافت های همبند فیبری هستند که ماهیچه ها را به استخوان ها متصل می کنند.
سه تاندون اصلی وجود دارد که به تسهیل حرکت پا از جمله خم شدن پا به جلو و عقب کمک می کنند. این سه تاندون عبارتند از:
- تاندون آشیل : مهم ترین تاندون پا که از ماهیچه ساق پا تا پاشنه کشیده شده است. تاندون آشیل قوی ترین و بزرگ ترین تاندون بدن است که دویدن، پریدن، بالا رفتن از پله ها و ایستادن روی انگشتان پا را امکان پذیر می کند.
- تیبیالیس خلفی : این تاندون ماهیچه ساق پا را به استخوان های داخل پا متصل کرده و از قوس پا حمایت می کند.
- تیبیالیس قدامی : این تاندون از استخوان بیرونی ساق پا تا تارسال ها و متاتارس اول امتداد داشته و در حرکت پا به سمت عقب نقش دارد.
بیشتر بخوانید : آسیب تاندون مچ پا + درمان
رباط های پا
رباط ها بافت های همبند فیبری هستند که استخوان ها را به یکدیگر متصل می کنند. مهم ترین رباط های پا عبارتند از:
- فاسیای کف پا : فاسیا طولانی ترین رباط پا است که از پاشنه تا انگشتان کشیده شده و قوس پا را تشکیل می دهد. فاسیای کف پا قدرت لازم برای راه رفتن را فراهم کرده و به حفظ تعادل کمک می کند.
- کالکانئوناویکولار : این رباط استخوان پاشنه را به تالوس متصل کرده و نقش آن حمایت از سر تالوس است.
- کالکانئوکوبوئید : این رباط استخوان پاشنه را به استخوان های تارسال متصل کرده و همراه فاسیای کف پا از قوس پا حمایت می کند.
آسیب های رایج پا
هر فرد تا سن 50 سالگی به طور متوسط حدود 75000 مایل پیاده روی می کند. 9 بیماری خاص پا وجود دارد که باعث درد، محدودیت حرکت یا بی ثباتی پا می شوند.
فاشئیت کف پا
فاشئیت کف پا در اثر پارگی های بسیار کوچک در بافت فیبری ضخیم زیر پا در نتیجه کشش بیش از حد ایجاد می شود.
این بیماری علائمی از جمله درد پاشنه و قوس پا داشته که اغلب صبح ها بدتر می شود. فاشئیت کف پا در میان دونده های مسافتی رایج تر است.
کف پای صاف
پس پلانوس (صافی کف پا) وضعیتی است که قوس کف پا صاف شده و گاهی این صافی آنقدر زیاد است که کف پا به طور کامل با زمین تماس پیدا می کند.
صافی کف پا باعث درد در ناحیه میانی پا و همچنین تورم مچ و قوس پا می شود. عدم تعادل نیز منجر به درد لگن، زانو یا کمر خواهد شد.
پس پلانوس گاهی مادرزادی است (به این معنی که با این مشکل متولد می شوید)، اما معمولا در نتیجه افزایش سن یا آسیب دیدگی اتفاق می افتد. حدود 20 تا 30 درصد با این مشکل مواجه هستند.
بیشتر بخوانید : تمرینات مناسب کف پای صاف
خار پاشنه
پاشنه پا که به عنوان بزرگ ترین استخوان پا شناخته می شود مستعد آسیب ناشی از بیومکانیک نادرست پا (مشکل در راه رفتن) است.
یکی از رایج ترین مشکلات پا رشد بیش از حد استخوانی به نام خار پاشنه است که باعث درد شدید هنگام ایستادن یا راه رفتن می شود.
خار پاشنه در افرادی که دچار التهاب کف پا، صافی کف پا یا قوس های بلند هستند رایج تر است.
بونیون
بونیون یک برآمدگی استخوانی در لبه داخلی پا یا کنار انگشت کوچک است. بونیون به تدریج و زمانی که تراز استخوان های پا به دلیل پوشیدن کفش های نامناسب و فشردگی انگشتان پا به هم می ریزد ایجاد می شود.
انگشت شست پا آنقدر به سمت داخل خم شده که از زیر یا روی انگشت مجاور عبور کرده و منجر به اختلال دیگری به نام انگشت چکشی می شود. معمولا یک بونیون دردناک در بالای انگشت دوم پا نیز شکل می گیرد.
انگشت پتکی
انگشت پتکی وضعیتی است که مفصل وسط انگشت پا به طور دائم به سمت پا خم می شود.
این وضعیت به دلیل عدم تعادل در عضلات، تاندون ها یا رباط هایی که استخوان ها را صاف نگه می دارند ایجاد می شود.
پوشیدن کفش های نامناسب همانند موارد بونیون و انگشت چکشی در ایجاد انگشت پتکی نیز نقش دارد، اما این مشکل در اثر ضربه یا بیماری های خاص نیز به وجود می آید.
متاتارسالژی
متاتارسالژی درد زیر پاشنه پا است و معمولا در نتیجه فشار ناشی از پوشیدن کفش های پاشنه بلند یا بیماری هایی مانند آرتروز، فشردگی عصب یا شکستگی و پارگی رباط هایی که پاشنه پا را نگه می دارند ایجاد می شود.
بیشتر بخوانید : درمان شکستگی استخوان ساق پا
انگشت چنگکی
انگشت چنگکی وضعیتی است که انگشت پا تغییر شکل داده و از ناحیه مفاصل میانی به سمت پایین خم می شود.
گاهی اوقات انگشت به طور کامل زیر پا خم شده و در بالای انگشت آسیب دیده پینه یا میخچه نیز دیده می شود. میخچه در برخی موارد به اعصاب پا فشار آورده و دردناک خواهد بود.
نوروم مورتون
در این وضعیت رایج، فشردگی عصب در قسمت توپی پا باعث سوزش، سوزن سوزن شدن و درد در نزدیکی انگشتان سوم و چهارم پا می شود.
کفش های پاشنه بلند معمولا علت ایجاد این مشکل هستند. در صورت ابتلا به این بیماری احساس می کنید در کفش یا جوراب یک سنگریزه وجود دارد.
آسیب هایی که پاها را تحت تأثیر قرار می دهند
پاها در معرض مشکلات متعددی از جمله موارد زیر هستند:
- رگ به رگ شدن و کشیدگی
- پارگی تاندون یا رباط
- شکستگی استخوان
- تاندونیت (التهاب تاندون)
- استئوآرتریت (آرتروز ساییدگی و پارگی)
- آرتریت روماتوئید (آرتروز خود ایمنی)
- دیابت
- نقرس
- بیماری پای ورزشکار
- اونیکومایکوزیس (عفونت قارچی ناخن)
بیشتر بخوانید : 9 تمرین پا برای کاهش درد
آسیب های رایج پا در افراد مسن
مشکلات پا در افراد مسن عبارتند از:
- درد پا
- نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی)
- آرتروز
- فاشئیت کف پا
- متاتارسالژی
- هالوکس ریجیدوس (بیماری دژنراتیو متاتارس اول)
- ناهنجاری های جزئی انگشتان پا
- هیپرکراتوزیس
- درد کف پاشنه پا
تشخیص
پزشک یا متخصص ارتوپدی، پا را برای تشخیص مشکلات مربوط به ساختارهای آناتومیک معاینه کرده و علائم تورم، تغییر شکل، زائده پوستی یا تراز غیر صحیح را پیدا می کند.
همچنین علائم و سوابق پزشکی بررسی شده و از شما خواسته می شود برای یافتن ناهنجاری ها راه بروید (به این آزمایش تجزیه و تحلیل راه رفتن گفته می شود).
آزمایشات تصویربرداری از جمله موارد زیر نقش مهمی در تشخیص دارند:
- اشعه ایکس : این تست تصویربرداری استاندارد با استفاده از تشعشعات سطح پایین به تشخیص مواردی مانند شکستگی استخوان، دررفتگی یا آسیب ناشی از آرتروز کمک می کند.
- توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) : این فناوری با استفاده از چندین اشعه ایکس یک تصویر سه بعدی بهتر از ساختار پا ارائه می دهد.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) : این تکنیک تصویربرداری از یک آهنربای قدرتمند و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر بسیار دقیق بدون تشعشع استفاده می کند.
این آزمایش به ویژه برای تصویربرداری از بافت های نرم مناسب است.
بیشتر بخوانید : درد پا در بارداری + سایر مشکلات پا
درمان آسیب پا
درمان به علت اصلی مشکل پا بستگی دارد. درد پا با هر علتی معمولا با مصرف مسکن های بدون نسخه مانند تایلنول (استامینوفن)، ادویل (ایبوپروفن)، یا آلو (ناپروکسن) تسکین می یابد.
در موارد شدیدتر برای کاهش التهاب مفاصل تزریق استروئید توصیه شده و یا برای تسکین درد مزمن آرتروز داروهای مسکن مانند سلبرکس (سلکوکسیب) تجویز می شود.
برای مشکلات پا ناشی از ناهنجاری های آناتومیک، ارتزهای پا (کفی هایی که در داخل کفش قرار می گیرند) به رفع مشکلات و کاهش درد کمک می کنند.
ارتزهای استاندارد در داروخانه ها موجود هستند، اما گاهی پزشک برای شما ارتز یا کفش های سفارشی تجویز می کند.
فیزیوتراپی قدرت و انعطاف پذیری پا و مچ پا را بهبود می بخشد. گاهی مشکلاتی مانند شکستگی جابجا شده، بونیون یا انگشت چکشی در صورتی که باعث درد یا ناتوانی شدید شوند نیاز به جراحی خواهند داشت.
خلاصه
پا ساختار پیچیده ای است که از استخوان ها، مفاصل، ماهیچه ها، رباط ها و تاندون های مختلف تشکیل شده و در برابر ضربه و استفاده بیش از حد و همچنین بیماری ها و عفونت های آسیب پذیر است.
در میان برخی از رایج ترین مشکلات ساختاری پا می توان به بونیون، انگشت چنگکی، صافی کف پا، انگشت چکشی، خار پاشنه، انگشت پتکی، متاتارسالژیا، نوروم مورتون و فاشئیت کف پا اشاره کرد.
تشخیص مشکل ساختاری پا شامل معاینه فیزیکی، بررسی علائم و سوابق پزشکی، تجزیه و تحلیل راه رفتن و آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی است.
سوالات متداول
پایین پا به کف پا معروف است و ناحیه برجسته در انتهای پا به عنوان قسمت پلانتار شناخته می شود.
بالای قوس پا با نام انحنای پا شناخته می شود. در اصطلاح پزشکی قسمت رویی پا ناحیه دورسام نام دارد. پشت دست نیز با همین نام شناخته می شود.
درمان بر اساس نوع بیماری متفاوت است، اما به طور معمول داروهای مسکن بدون نسخه یا تجویزی، ارتزهای پا، کفش های سفارشی، فیزیوتراپی یا جراحی توصیه می شود. همچنین برای درمان آسیب های رایج پا می توانید به کلینیک فیزیوتراپی دایان در تهران مراجعه کنید.
شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت نوبت حضوری فیزیوتراپی مچ دست و فیزیوتراپی در منزل : 02122786049 – 09128340536
