اگرچه درمان به روش نوروفیدبک ( NF یا NFB ) از سال ۱۹۶۰ برای درمان بیمارانی که مشکلات عدیده عصبی و ذهنی داشتند، توسط درمانگران مورد استفاده قرار می گرفته است، اما هنوز یک گزینه درمانی همیشه در دسترس نیست؛ به خصوص در مقایسه با استفاده از داروهایی که حال روحی بیمار را تغییر میدهند؛ مانند داروهای ضد افسردگی.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
اما تحقیقات زیادی انجام شده و می شوند که نشان می دهند که روش بازخورد عصبی روشی موثر و یا حداقل مفید در درمان اختلالات شایعی مانند اضطراب، اختلال کم توجهی و بی خوابی است و با توجه به این که در این روش از دارو استفاده نمی شود، خطرات کمتری را نیز متوجه بیمار می کند.
نوروفیدبک یکی از قدیمی ترین اشکال شیوه درمانی پسخوراند زیستی یا بیوفیدبک است که در آن افراد به فرایندهای فیزیولوژیکی خود واکنش نشان می دهند.
در مورد بازخورد عصبی یا نوروفیدبک (نورو به معنی ارتباط با اعصاب و مغز است) افراد، تغییراتی که در امواج مغزی آنها ایجاد میشود را می‌بینند و به آن واکنش نشان می دهند.
تغییرات امواج مغز یک نوع فعالیت الکتریکی سیستم عصبی است.
دستگاه های نوروفیدبک به ویژه EEG ها می‌توانند هنگام تغییر کردن فعالیت ها و احساسات فرد، میزان افزایش یا کاهش فعالیت در قسمت های مختلف مغز او را اندازه گیری کنند.
این کار به بیمارانکمک می کن تا بتوانند کنترل احساسات و افکارشان را تمرین کنند و نظارت بر خود این امکان را فراهم می کند که فرد کنترل بیشتری بر روی پاسخ هایی که در برابر استرس نشان می دهد داشته باشد و در نتیجه عملکرد کلی سیستم عصبی بهبود پیدا کند.
- 1. هدف از درمان با روش نوروفیدبک چیست؟ درمان با این روش چگونه انجام میشود؟
- 2. می تواند به کنترل اضطراب و افسردگی کمک کند
- 3. می تواند برای درمان بیش فعالی مورد استفاده قرار گیرد
- 4. می تواند در ریکاوری پس از سکته مغزی و آسیب مغزی به کار گرفته شود
- 5. می تواند در کنترل استرس پس از حادثه (PTSD) موثر باشد
- 6. می تواند در درمان علائم بی خوابی موثر باشد
- 7. آیا نوروفیدبک یک روش درمانی ایمن است؟
نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک به این صورت تعریف می شود: تکنیکی که در آن فعالیت‌های امواج مغزی به وسیله ضبط امواج مغزی با الکتروانسفالوگرام برای حواس پنجگانه قابل درک میشوند تا بیمار بتواند آگاهانه این فعالیت‌ها را تغییر دهد.
بازخورد الکتروانسفالوگرافی (EEG) عبارت دیگری برای اشاره به نوروفیدبک است.
آیا نوروفیدبک موثر است؟
به طور کلی در تحقیقات نتایج متضادی نشان داده شده است؛ زیرا از برخی مطالعاتی که درباره تاثیرات نوروفیدبک انجام شده است، نتایج خاصی به دست نیامده است و در بعضی مطالعات دیگر نتایج مثبتی از این روش نشان داده نشده است؛ اما یافته های بسیاری از مطالعات نشان می دهند که نوروفیدبک می‌تواند به افرادی که دچار چندین مشکل عصبی/ ذهنی مانند موارد زیر هستند، کمک کند.
- سکته مغزی
- آسیب مغزی مانند آنوریسم یا ضربه مغزی
- اختلال کم توجهی یا بیش فعالی
- اختلال طیف اوتیسم
- اضطراب
- مشکلات خواب
- ختلال استرس پس از حادثه (PTSD)
- بیماری پارکینسون
- اختلالات اشتها
- اعتیاد
- میگرن
- دردهای مزمن
مقایسه روش های درمانی نوروفیدبک و بیوفیدبک
– هدف از درمان با روش بیوفیدبک (یا تمرین بیوفیدبک) این است که به بیمار کمک کنند تا بتواند فرایند های بدن خود که به طور طبیعی به صورت غیر ارادی یا به صورت اتوماتیک و بدون کنترل آگاهانه انجام می شوند را کنترل کند.
– بیوفیدبک با نظارت بر فرایند های بدن بیمار، مانند ضربان قلب، دمای پوست، فشارخون، امواج مغزی و موارد دیگر انجام می شود.
تکنیک هایی که در روش بیوفیدبک به کار گرفته می شوند شامل تمرین های آرام سازی و شرطی شدن فعال هستند.
بیماران از این تکنیک ها استفاده می کنند تا یاد بگیرند که چگونه برای بهبود سلامت فیزیکی، ذهنی و احساسی خود، پاسخ های فیزیولوژیکی بدن خود را تغییر داده و اصلاح کنند.
چندین نوع تمرین بیوفیدبک وجود دارد؛ از جمله تغییرپذیری ضربان قلب (HRV)، بیوفیدبک گرمایی و کنترل سیستمهای عضلانی (EMG) و عصبی (EEG).
– در تمام انواع روش های بیوفیدبک از نوعی کامپیوتر یا دستگاه نظارت کننده استفاده می شود؛ برای مثال ممکن است از سنسور های الکترونیکی، مانیتورهای EEG/QEEG، مانیتورهای فشار خون و بعضی دستگاه های دیگر استفاده شود.
هدف از درمان با روش نوروفیدبک چیست؟ درمان با این روش چگونه انجام میشود؟
هدف از درمان با روش نوروفیدبک در نهایت این است که اطلاعاتی درباره مغز فراهم شود تا سیستم عصبی بتواند عملکرد بهتری داشته باشد.
اطلاعاتی که درباره امواج خاصی از مغز جمع آوری می شوند، شامل مواردی چون درصدی از امواج مغزی که در منطقه خاصی از مغز رخ میدهند (به نام دامنه) و اینکه امواج مغزی قسمت های مختلف مغز چقدر خوب با هم همکاری می کنند (تنظیم بودن امواج مغزی یا بدتنظیمی آنها) هستند.
نوروفیدبک می تواند اطلاعاتی را درباره چگونگی فعالیت مغز بیمار در مقایسه با همنوعان او (کسانی که همجنس و هم سن او هستند) ارائه دهد.
طبق نظریه نوروفیدبک، زمانی که مسیر های عصبی خاصی از مغز دچار بدتنظیمی شوند یا زمانی که بعضی قسمتهای آن بیش از حد فعال یا غیر فعال شوند، علائم مشکلات نمایان خواهند شد.
همانطور که موسسه هال که برای اجرای نوروفیدبک از سیستم های NeurOptimal ® Advanced Brain Training Systems استفاده می کند، آن را توصیف می کند، “اگر بخواهیم به سادگی توضیح دهیم، باید بگوییم مغزی که دچار بدتنظیمی شده است، زمانی که قرار است آرام باشد، گرایش دارد که بیش از حد تحریک شود و زمانی که قرار است که آماده و فعال باشد، گرایش بیشتری به کمتر تهییج شدن دارد.”
اگر در هنگام نظارت و ضبط امواج مغزی در روش نوروفیدبک، مشخص شد که ناحیه یا شبکه عصبی خاصی در مغز آسیب دیده است، می توان اقداماتی را برای تنظیم این قسمت ها انجام داد.
پروسه درمانی نوروفیدبک چگونه است و هزینه آن چقدر است؟
معمولاً بیماران هر هفته در دو یا سه جلسه درمانی شرکت میکنند، درمان با نوروفیدبک در ۱۰ تا ۴۰ جلسه و در طی چندین ماه یا یک سال انجام می شود. اکثر جلسات درمانی بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می کشند.
چرا درمان با نوروفیدبک به عنوان یک روش درمانی اصلی در نظر گرفته نمی شود؟ دلایل احتمالی عبارتند از:
به دلیل اینکه تجهیزات نوروفیدبک گران هستند، پزشک های زیادی وجود ندارند که برای استفاده درست از این تجهیزات آموزش دیده باشند و اینکه مردم در مورد نتایج درمانی این روش شک دارند.
هزینه های نوروفیدبک ممکن است بیماران را از امتحان کردن آن بازدارد و از طرفی ممکن است بعضی از بیمه ها این روش درمانی را پوشش ندهند.
برای اجرای همه انواع نوروفیدبک نیازی به پزشک نیست. میتوان از طریق نوروفیدبک اطلاعات مورد نیاز درباره آسیب را جمع آوری کرد، سپس اقدامات مورد نیاز برای درمان را تا زمانی که بهبود مشاهده شود، در خانه انجام داد.
چگونه می‌توانید نوروفیدبک را در منزل انجام دهید؟
بهترین کار این است که ابتدا با یک پزشک/درمانگر آموزش دیده که می‌تواند مهارت‌هایی مانند موارد زیر را به شما آموزش دهد، ملاقات کنید.
- مدیتیشن
- تکنیک های رهاسازی احساسات
- تمرینهای تنفس برای آرام سازی
- شما می توانید زمانی که استرس دارید یا زمانی که علائم بیماری تان تشدید می شود از این تکنیک ها استفاده کنید.
مزایای بالقوه درمان با نوروفیدبک
می تواند به کنترل اضطراب و افسردگی کمک کند
برای درمان بیماری هایی مانند اضطراب و افسردگی، در اغلب موارد از نوروفیدبک به همراه روان درمانی استفاده میشود.
نوروفیدبک چگونه می‌تواند اضطراب را درمان کند؟ بعضی از پزشکان از تکنیک‌هایی مانند تحریک الکتروتراپی مغناطیسی برای آرام کردن قسمت‌هایی از مغز استفاده می کنند که تحریک شدن بیش از حد این قسمتها ممکن است منجر به اضطراب شود؛ مانندناحیه هایی در دستگاه کناره ای که احساساتی چون عصبی و ناآرام بودن را کنترل می کنند.
دستگاه CES نوعی دستگاه نوروفیدبک است که مقدار کمی جریان الکتریکی با یک فرکانس مشخص را تولید می کند و از طریق کلیپ های گوش یا الکترودهای چسبنده به گوش ها و پیشانی متصل می شود.
این کار احساس سوزش اندکی را برای بیمار ایجاد می کند و اعتقاد بر این است که درمان در این روش در نتیجه خنثی سازی در ناحیه های کورتیکال و ساب کورتیکال انجام میشود.
اگر چه هنوز روشن نیست که درمان در روش فیدبک چگونه و با چه فرایندی انجام میشود، اما تاثیر دستگاه CES در درمان افسردگی، اضطراب و بیخوابی مورد تأیید FDA قرار گرفته است و می تواند در هر دو حالت خانگی و بالینی مورد استفاده قرار گیرد.
سایر روش ها و درمان هایی که در آنها برای جلوگیری از اضطراب از اطلاعات منحصر به فرد نوروفیدبک بیمار استفاده می شود، عبارتند از:
مدیتیشن، هیپنوتیزم، طب سوزنی، قطب درمانی، چیگونگ (Qigong) و ریکی (Reiki).
می تواند برای درمان بیش فعالی مورد استفاده قرار گیرد
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا، نوروفیدبک را یک روش درمانی دو سطحی مبتنی بر شواهد برای درمان بیش فعالی در نظر میگیرد.
در یک آزمایش تصادفی کنترل شده که در سال 2014 در مجله اطفال منتشر شد و در آن 104 کودک مدرسه ای مورد بررسی قرار گرفتند، نشان داده شد که:
علائم بیش فعالی در کودکانی که به روش نوروفیدبک درمان شدند، نسبت به کودکانی که با تمرین های مخصوص بهبود توانایی های شناختی مورد درمان قرار گرفتند و آنهایی که در گروه کنترل بودند، سریع تر و بهتر بهبود پیدا کرد و اثرات این بهبودی تا 6 ماه بعد از درمان باقی ماند.
این نتیجه نشان می دهد که نوروفیدبک یک روش درمانی امید بخش برای تقویت توجه کودکان مبتلا به بیش فعالی است.
شش ماه پس از درمان، کودکانی که با روش نوروفیدبک درمان شده بودند، بهبود خود را از لحاظ نمرات عملکرد اجرایی و بیش فعالی / تکانشگری حفظ کردند.
می تواند در ریکاوری پس از سکته مغزی و آسیب مغزی به کار گرفته شود
اخیرا، نوروفیدبک – همراه با روشهای درمانی فیزیکی و شغلی – در برنامه های درمانی بسیاری، به عنوان یک روش جایگزین برای کنترل آسیب هایی از جمله سکته مغزی، مشکلات پس از سانحه، سردرد، جراحت، تنش عضلانی مزمن و بهبود سرطان مورداستفاده قرار گرفته است.
اگر چه این روش برای همه بیماران اثر بخش نیست، برخی متوجه می شوند که نوروفیدبک می تواند به بهبود هماهنگی، تعادل، تمرکز، آرامش، گفتار، حافظه و سایر فرآیندهای ذهنی کمک کند.
نوروفیدبک همچنین می تواند نقش مهمی در کنترل سردردهای پس از سکته مغزی و پس از ضربه و همچنین سردرد های اولیه مانند سردرد تنشی یا میگرن داشته باشد.
طبق مقاله واشنگتن پست، در جلسات نوروفیدبک “پالس های سیگنال به مغز ارسال می شوند.
تحقیقات نشان می دهند که این سیگنال ها مغز را قادر می سازند که کانال های ارتباطی خود که ممکن است پس از آسیب مغزی دچاراختلال شده باشند را احیا کند.”
طبق یک مقاله مروری سیستماتیک که در سال 2017 بر روی نوروفیدبک به عنوان یک نوع روش درمانی شناختی در توانبخشی پس از سکته مغزی متمرکز بود،
نوروفیدبک با استفاده از شرطی سازی فعال به تحریک توانایی های نوروپلاستیکی مغز کمک می کند.
از نظر فیزیولوژیکی، تحریک باند فرکانسی خاص در مناطق آسیب دیده، باعث تحریک متابولیسم در غشای سلولی میشود.
NF همچنین برای معکوس کردن فعالیت های امواج آهسته (مانند امواج تتا و گاهی اوقات آلفا) که معمولا در اثر سکته مغزی ایجاد میشوند، مورد استفاده قرار می گیرد.
می تواند در کنترل استرس پس از حادثه (PTSD) موثر باشد
درمان با نوروفیدبک در حال حاضر معمولا برای کنترل علائم هایپراروزال، از جمله موارد مرتبط با PTSD، اختلال پانیک، بی خوابی و علائم بیش فعالی استفاده میشود.
یک آزمایش تصادفی کنترل شده که در سال 2016 انجام شد، نشان داد که “در مقایسه با گروه کنترل، نوروفیدبک تاثیر قابل توجهی در بهبود علائم PTSD افراد مبتلا به PTSD مزمن ایجاد کرد.”
افراد مبتلا به PTSD که در این مطالعه شرکت کرده بودند، تحت درمان باروشهای روان درمانی متمرکز بر تروما قرار داشتند و در میان هیچ کدام از آنها حداقل به مدت 6 ماه اثری از بهبودی پیدا نشده بود.
این افراد با گروه کنترل لیست انتظار مقایسه شدند.
در پایان مطالعه که شامل 24 جلسه درمانی با نوروفیدبک (NF) بود، افرادی که با نوروفیدبک درمان شده بودند، در اندازه گیری های مربوط به معیارهایی مانند، تنظیم احساسات، اختلال هویت، ترس از رها‌شدگی و فعالیت های کاهش تنش، پیشرفت قابل توجهی داشتند.
محققان همچنین خاطر نشان می کنند که NF ممکن است “به ویژه برای افرادی مفید باشد که تجربه حادثه شدیدی را داشته اند و بیش از حد مضطرب یا پریشان حال هستند که بتوانند درمان های مبتنی بر قرار گرفتن در معرض محرک ها را تحمل کنند”.
می تواند در درمان علائم بی خوابی موثر باشد
مطالعه ای که در سال 2001 در زمینه روانپزشکی کاربردی و بیوفیدبک انجام شد، نشان داد که دو نوع از درمانهای نوروفیدبک (پروتکل حسگر حرکتی و یک مدل EEG کمی و ترتیبی) در درمان افرادی که از علائم بی خوابی رنج می بردند، موثر بودند.
پس از انجام 20 جلسه 15 دقیقه ای از درمان با نوروفیدبک ، بیماران کاهش قابل توجهی در علائم مشکلاتی مانند خواب آلودگی روزانه و ناآرامی در طول شب را تجربه کردند.
ملاحظاتی که باید برای درمان با نورو فیدبک در نظر گرفت
آیا نوروفیدبک یک روش درمانی ایمن است؟
به طور کلی، بله، اما به احتمال زیاد نمی تواند یک راه حل سریع و یا پاسخی برای تمام مشکلات شما باشد.
به نظر می رسد بهترین نتایج از درمان با نوروفیدبک زمانی بدست می آید که از این روش در کنار سایر روش های درمانی مانند رفتار درمانی شناختی (CBT) و تکنیک های آرام سازی، مانند مدیتیشن و … که به شما در تغییر رفتار و افکارتان کمک میکنند، استفاده شود.
به طور کلی، به دلیل اینکه در نوروفیدبک/بیوفیدبک دارویی مصرف نمی شود، بسیاری معتقدند که این روش، جایگزینی امن برای سایر روش های درمانی است.
ممکن است بعضی از افراد عوارض جانبی درمان با نوروفیدبک را تجربه کنند. این عوارض جانبی ممکن است شامل این موارد باشد:
افزایش اضطراب، مه مغزی، تمرکز ضعیف، علاقه مندی به گرفتن نتایج، نگرانی، خستگی و مشکلات خواب.
دلیل اینکه برخی از افراد این عوارض جانبی را تجربه می کنند عمدتا این است که تغییرات در امواج مغزی، باعث بروز احساساتی میشود که ممکن است مقابله با آنها برای این افراد سخت باشد و یا ممکن است این افراد به تنظیمات الکتریکی عادت کنند.
اگر دچار عوارض جانبی ناشی از این درمان شدید، بهتر است که پزشک خود را مطلع کنید و از او درباره سایر روش های درمانی که ممکن است مناسب تر باشند، بپرسید.
جمع بندی درباره درمان به روش نوروفیدبک
– Neurofeedback Therapy (NFB) تکنیک قابل درک کردن فعالیت موج مغزی برای حواس است که به وسیله ی ضبط امواج مغز با دستگاه الکتروانسفالوگرام انجام میشود.
به منظور تغییر دادن آگاهانه چنین فعالیت هایی، امواج مغزی به صورت بصری یا شنیداری نمایش داده می شوند.
– بازخورد الکتروانسفالوگرافی (EEG) یک روش دیگر برای اشاره به نوروفیدبک است.
درمان نوروفیدبک یک شکل از تمرین بیوفیدبک است که در آن شرکت کنندگان به منظور بهبود توانایی خود در تنظیم کردن فرایند های فیزیولژیکی بدن خود، به نمایشی که در روش بیوفیدبک از این فرایند ها ارائه میشود، واکنش نشان می دهند.
– مزایای درمان با نوروفیدبک می تواند شامل مواردی چون کمک به درمان بیماری هایی مانند:
سکته مغزی و آسیب های مغزی، بیش فعالی، اختلال طیف اوتیسم، اضطراب، مشکلات خواب، PTSD (اختلال استرس پس از سانحه)، میگرن، بیماری پارکینسون و … شود.
– درمان با نوروفیدبک همراه با درمان های دیگری مانند رفتار درمانی شناختی (CBT)، فیزیوتراپی یا کاردرمانی، طب سوزنی و تکنیک های تمدد اعصاب (آرامسازی) مانند مدیتیشن، و غیره استفاده میشود تا به بیمار کمک کنند که بتواند رفتار و افکار خود را تغییر دهد.
شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت نوبت حضوری فیزیوتراپی مچ دست و فیزیوتراپی در منزل : 02122786049 – 09128340536
