اگر در مچ دست احساس درد دارید شاید تعجب کنید که آیا دلیل این درد آرتروز است یا خیر. در ادامه درباره نحوه تشخیص مشکل و اقدامات بعدی صحبت خواهیم کرد.
با شنیدن آرتروز احتمالا صدا دادن زانوها یا درد و تورم انگشتان به ذهنتان می رسد؛ اما خشکی، تورم و درد مچ دست نیز می تواند ناشی از آرتروز باشد.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
مچ دست مفصل پیچیده ای است که دست را به ساعد متصل می کند. مچ از دو استخوان رادیوس و اولنا در ساعد و هشت استخوان کارپال کوچک که بین انگشتان دست و بازو قرار دارند تشکیل شده است.
استخوان‌های مچ دست در دو ردیف در پایه دست قرارگرفته‌اند و در هر ردیف چهار استخوان قرار دارد.
سطح هر استخوان با غضروف مفصلی که ماده‌ای لغزنده است و هنگام حرکت دست و مچ از استخوان‌ها محافظت می کند پوشانده شده است.
آرتروز اغلب علت درد مچ دست است. تخمین زده شده است که از هر هفت نفر یک نفر و یا 13.6 درصد افراد در ایالات‌متحده به آرتروز مچ دست مبتلا هستند.
اما نوع آرتروزی که مچ دست را تحت تأثیر قرار می‌دهد، کاملا مشخص نیست. دو مورد از رایج‌ترین اشکال آرتروز به نامه‌ای استئوآرتریت (آرتریت دژنراتیو ناشی از ساییدگی مفاصل) و آرتریت روماتوئید (نوع التهابی آرتروز ناشی از التهاب مفصل) علائم مشترک بسیار زیادی دارند.
به‌علاوه آرتریت التهابی اشکال کمتر رایجی نیز دارد که مچ دست را تحت تأثیر قرار می‌دهند و پزشک باید این موارد را نیز در نظر بگیرد.
علی حیدریان می‌گوید: از دست دادن انعطاف‌پذیری مچ دست علاوه بر درد بر توانایی شما در استفاده از دست ها برای پوشیدن لباس، غذا خوردن و انجام بسیاری از فعالیت های شغلی تأثیر خواهد گذاشت.
برای آگاهی بیشتر از علت ایجاد آرتروز مچ دست و نحوه درمان آن به خواندن مطلب ادامه دهید.
علائم آرتروز مچ دست
تمام افراد مبتلا به آرتروز مچ دست علائم ندارند و شدت علائم در صورت بروز در هر فرد متفاوت است. علائم آرتروز مچ دست در برخی بیماران ثابت نیست و بسته به سطح فعالیت و سایر عوامل ظاهر شده و از بین می رود.
شاید کاری مانند استفاده مکرر، بلند کردن و حمل کردن اجسام یا خم کردن مچ دست انجام داده باشید که باعث بروز دردی شدید در مچ می شود و سپس به حالت اولیه باز می گردد.
علی حیدریان متخصص و مدیریت کلینیک فیزیوتراپی دایان می‌گوید: درد، علامت آرتروز مچ دست است.
درد، بسته به حرکت شدید بوده و یا در صورت ابتلا به نوع التهابی آرتروز مانند آرتریت روماتوئید احتمالا کسل کننده و عمیق است.
یکی دیگر از علائم اصلی آرتروز مچ دست تغییر در قدرت گرفتن مانند ناتوانی در باز کردن درب شیشه ها، استفاده از کلید یا چرخاندن دستگیره در است. علائم و نشانه های رایج آرتروز مچ دست عبارتند از:
- خشکی و سفتی
- تورم
- قرمزی
- ضعف
- درد و تورم مفاصل و نواحی اطراف
- سختی در گرفتن اشیا
- محدودیت یا کاهش دامنه حرکتی مانند مشکل در شستن و شانه کردن موها و یا مسواک زدن دندان ها
- شنیدن صدای تق، کلیک یا ساییدگی هنگام حرکت
بیشتر بخوانید : علت درد مچ دست ، علائم و درمان آن
انواع آرتروز که مچ دست را تحت تأثیر قرار می دهند
آرتروز انواع بسیار مختلفی دارد که مچ دست را تحت تاثیر قرار می دهند. در ادامه اطلاعات بیشتری درباره چهار نوع از رایج ترین انواع آرتروز آورده شده است.
استئوآرتریت
حدود 30 میلیون آمریکایی به رایج ترین نوع آرتروز یعنی استئوآرتریت مبتلا هستند. این بیماری در سنین بالاتر بیشتر دیده می شود اما بسته به عواملی مانند آسیب و خطر ژنتیکی گاهی در افراد جوان تر نیز رخ می دهد.
در صورت ابتلا به آرتروز مچ دست، غضروف مفصلی صاف و لغزنده ای که انتهای استخوان ها را پوشانده است به تدریج و با گذشت زمان از بین می رود.
از آنجایی که در غضروف مقدار کمی خون وجود دارد، در صورت آسیب دیدگی یا فرسودگی توانایی کمی برای التیام یا بازسازی دارد.
استئوآرتریت مچ دست گاهی نیز در اثر یک نوع بیماری به نام کین باک ایجاد می شود. در این وضعیت خون رسانی به یکی از استخوان های مچ دست به نام لونیت مختل شده و استخوان تحلیل می رود.
این بیماری با گذشت زمان منجر به تغییرات ساختاری و آرتروز در مفاصل اطراف استخوان لونیت خواهد شد.
آرتروز پس از سانحه
آرتروز پس از سانحه، یک شکل رایج از آرتروز است که در نتیجه آسیب فیزیکی به مفصل مانند ورزش، تصادف، سقوط یا آسیب های دیگر رخ می دهد.
این صدمات به استخوان و یا غضروف آسیب رسانده و با تغییر مکانیک مفصل باعث فرسودگی سریعتر آن می شوند.
علائم آرتروز پس از سانحه، در عرض چند سال ظاهر شده و یا چندین دهه طول می کشد تا آسیب مفاصل منجر به درد شود.
آرتریت روماتوئید
حدود 1.5 میلیون نفر در ایالات متحده به آرتریت روماتوئید مبتلا هستند. آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی مزمن است که باعث درد، خشکی، تورم و از دست دادن عملکرد مفاصل در سراسر بدن می شود.
این بیماری خودایمنی یک نقص در عملکرد سیستم ایمنی است.
معمولا سیستم ایمنی بدن با آزاد کردن انواع مختلف آنتی بادی ها، گلبول های سفید و سایر سیستم های دفاعی به هر گونه تهدید خارجی (مانند ویروس، باکتری یا انگل هایی که باعث بیماری می شوند) واکنش نشان می دهد.
اما در بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، سیستم ایمنی بدن دچار اختلال شده و بدون دلیل مشخص به بافت سالم حمله می کند.
آرتریت روماتوئید اغلب در مفاصل کوچکتر مانند مفاصلی که در انگشتان دست و مچ وجود دارد دیده می شود. این بیماری متقارن است و مفاصل یکسان را در هر دو سمت بدن تحت تأثیر قرار می دهد.
برای مثال، استئوآرتریت تنها مچ دست راست را درگیر می کند؛ اما آرتریت روماتوئید به احتمال زیاد هر دو مچ دست را تحت تاثیر قرار می دهد.
پیشرفت این بیماری بر دامنه حرکت و انعطاف پذیری مفاصل مچ دست تأثیر گذاشته و از آنجایی که باعث التهاب گسترده در بدن می شود معمولا درد مچ دست تنها علامت آن نخواهد بود.
احتمالا در سایر مفاصل و به ویژه انگشتان دست یا پا درد و همچنین خستگی، تب خفیف و علائم دیگری را نیز تجربه خواهید کرد.
آرتریت پسوریاتیک
این بیماری نوع دیگری از آرتریت التهابی است که با پسوریازیس (نوعی بیماری که باعث ظاهر شدن بثورات قرمز و پوسته پوسته شدن پوست می شود) مرتبط است.
آرتریت پسوریاتیک مچ دست همچون آرتریت روماتوئید علائمی از جمله درد، خشکی، تورم و از دست دادن عملکرد به همراه خواهد داشت، با این حال علائم دیگری نیز وجود دارد که تنها مختص آرتریت پسوریاتیک هستند.
افراد مبتلا به این بیمار احتمالا مشکلاتی مانند سوراخ و خرد شدن ناخن ها و همچنین تورم انگشتان دست و پا یا وضعیتی به نام داکتیلیت که انگشتان شبیه سوسیس به نظر می رسند را تجربه خواهند کرد.
همچنین تقارن درد مفاصل در آرتریت پسوریاتیک کمتر از آرتریت روماتوئید است.
سایر علل احتمالی درد مچ دست
گاهی نیز درد مچ دست یکی از علائم اصلی دو مشکل رایج دیگر است: سندرم تونل کارپال و تاندونیت.
سندرم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال زمانی اتفاق می افتد که یک عصب اصلی در دست مانند عصب میانی در تونل کارپال که یک گذرگاه باریک در مچ دست است و تاندون‌های خم کننده انگشتان را در محل نگه می دارد فشرده شود.
جالب است بدانید ابتلا به آرتروز خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش می دهد، بنابراین احتمال ابتلا به هر دو بیماری بطور همزمان وجود دارد.
ماهیت درد در سندرم تونل کارپال معمولا این بیماری را از آرتروز متمایز می کند، اگرچه این وضعیت نیز اغلب باعث بی حسی و سوزن سوزن شدن در سه انگشت اول (انگشت شست، اشاره و میانی) و علائم دیگر می شود.
بیشتر بخوانید : سندرم تونل کارپال چیست؟
تاندونیت
تاندون ها تارهای ضخیمی هستند که ماهیچه ها را به استخوان ها متصل می کنند. به تحریک یا التهاب تاندون ها تاندونیت گفته می شود. این بیماری باعث درد و حساسیت شدید شده و حرکت مفصل آسیب دیده را دشوار می کند.
تمام تاندون ها دچار التهاب می شوند، اما احتمال ابتلا به تاندونیت در شانه، زانو، آرنج، پاشنه یا مچ دست بیشتر است.
انجام حرکات تکراری رایج ترین علت تاندونیت است. برای مثال اگر هنگام ورزش حرکتی را بطور مکرر انجام دهید احتمالا دچار تاندونیت خواهید شد.
بیشتر بخوانید : تمرین برای درمان تونل کارپال مچ دست
آرتروز مچ دست چگونه تشخیص داده می شود
ابتدا پزشک درباره علائم و سوابق پزشکی سؤالاتی پرسیده و مچ دست را از نظر تورم و درد معاینه می کند.
در مرحله بعد دامنه حرکتی مچ دست بررسی شده و پزشک برای ارزیابی از شما می خواهد هر دو مچ دست را در جهات مختلف بچرخانید. همچنین مفاصل مچ دست و انگشت شست معاینه شده و از شما پرسیده می شود که در این قسمت ها احساس درد دارید یا خیر.
این معاینات شدت آرتروز را نشان داده و به تشخیص سایر بیماری هایی که علائمی مانند سندرم تونل کارپال یا تاندونیت دارند کمک می کند.
در صورتی که پزشک مشکوک به آرتریت التهابی باشد برای تشخیص وجود آنتی بادی های خاص مانند فاکتور روماتوئید یا آنتی سی سی پی که به شناسایی آرتریت روماتوئید و سایر انواع آرتریت التهابی کمک می کنند آزمایش خون تجویز خواهد کرد.
همچنین برای بررسی میزان التهاب آزمایشاتی مانند سطح پروتئین واکنشی سی و سرعت رسوب گلبول های قرمز انجام می شود. پزشک گاهی نیز برای ارزیابی هرگونه آسیب مفصلی در مچ دست آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا ام آر آی تجویز می کند.
درمان آرتروز مچ دست
برای درمان آرتروز مچ دست داروهای مختلفی وجود دارد که به تسکین التهاب و درد کمک می کنند.
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین، ناپروکسن و ایبوپروفن (همگی بدون نسخه در دسترس هستند) به تسکین درد و التهاب کمک کرده و در موارد استئوآرتریت و آرتریت التهابی معمولا برای درمان درد و خشکی استفاده می شوند.
این داروها پیشرفت آرتروز را کند نمی کنند؛ اما در درمان علائم حاد مانند درد و التهاب مفید هستند. همچنین می توان داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی با دوزهای قوی تر را به همراه نسخه برای استفاده کوتاه مدت تهیه کرد.
تمام این داروها چه بدون نسخه و چه در صورت تجویز پزشک عوارض جانبی قابل توجهی از جمله مشکلات گوارشی و افزایش خطر بیماری قلبی به همراه دارند، بنابراین درباره دوز مصرفی و مدت زمان مناسب برای مصرف این داروها با پزشک صحبت کنید.
پزشک گاهی نیز این دارو را به شکل ژل موضعی تجویز می کند که در صورت مؤثر نبودن داروهای خوراکی برای تسکین درد مفید خواهد بود. بر اساس گفته دکتر علی حیدریان، دیکلوفناک (ولتارن) یکی از رایج ترین داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی است.
داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری
در صورت ابتلا به یک نوع آرتریت التهابی مانند، آرتریت روماتوئید به عنوان اولین روش درمانی برای کمک به کاهش فعالیت سیستم ایمنی که باعث التهاب و درد می شود از داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری مانند متوترکسات استفاده خواهد شد.
این داروها در درمان علائم استئوآرتریت تأثیری ندارند.
استروئیدهای خوراکی
کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون داروهای ضد التهابی قوی هستند که به سرعت درد و تورم را تسکین می دهند.
علی حیدریان متخصص و مدیریت کلینیک فیزیوتراپی دایان می گوید: این نوع درمان اغلب به عنوان یک روش موقت (برای آرتریت التهابی) در نظر گرفته می شود تا داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری عمل کنند.
بهتر است از کورتیکواستروئیدها در کمترین دوز ممکن و در دوره های زمانی کوتاه استفاده کنید چراکه این داروها عوارض جانبی جدی از جمله نازک شدن استخوان و افزایش قند خون به همراه دارند.
تزریق کورتیزون
در برخی موارد تزریق استروئید در مچ دست درد و التهاب را به طور موقت کاهش می دهد. تزریقات نباید به طور مکرر انجام شوند زیرا غضروف آسیب می بیند.
بسیاری از پزشکان تزریق کورتیزون در مفصل را به حداکثر سه یا چهار بار در سال محدود می کنند.
داروهای بیولوژیک
این داروها نوع جدیدتری از داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری هستند که مسیرهایی خاص را برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی که باعث التهاب و درد می شود هدف قرار می دهند.
داروهای بیولوژیک در صورت مؤثر نبودن داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری معمولی مانند، متوترکسات برای درمان انواع مختلف آرتریت التهابی مانند آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک استفاده می‌شوند.
ورزش برای آرتروز مچ دست
برای افزایش دامنه حرکتی، بهبود انعطاف پذیری و جلوگیری از آسیب بیشتر مفاصل مچ دست لازم است تمریناتی انجام دهید. پزشک احتمالا فیزیوتراپی را توصیه می کند تا تحت نظر باشید و سپس بتوانید این تمرینات را در خانه نیز انجام دهید.
متخصص فیزیوتراپی یک برنامه متناسب با نیازهای شما طراحی خواهد کرد. دکتر علی حیدریان می گوید: هرچه عضلات اطراف مفصل قوی تر باشند، احساس بهتری خواهید داشت.
در ادامه برخی از تمرینات دامنه حرکتی مفید برای مچ دست آورده شده است که می توانید آن ها را در خانه امتحان کنید.
ایده خوبی است که علاوه بر فیزیوتراپی به طور مرتب تمرینات قلبی عروقی و تمرینات قدرتی که فشار زیادی به مفاصل مچ دست وارد نمی کنند انجام دهید.
برای مثال شنا و ورزش های آبی فشار کمتری به مفاصل وارد می‌کنند زیرا آب به حمایت از بدن کمک می‌کند.
تای چی و یوگا نیز شامل حرکاتی آرام و روان هستند. (حتما از مربی یوگا بخواهید برای فشار نیامدن به مچ دست تغییراتی ایجاد کند.)
پیاده روی ورزشی کم تأثیر و مناسب برای افراد مبتلا به آرتروز است. دکتر علی حیدریان می‌گوید: از هر گونه تمرینی که شامل هل دادن یا فشار دادن با مچ دست است (مانند ایستادن روی دست یا پرس سینه) خودداری کنید؛ زیرا این تمرینات درد را تشدید می کنند.
بهتر است فعال بمانید و ماهیچه ها و تاندون های اطراف مفصل را قوی نگه دارید. این کار به کاهش درد کمک خواهد کرد.
درمان های خانگی برای آرتروز مچ دست
برای کاهش درد مچ دست می توانید در خانه اقداماتی انجام دهید.
آتل مچ دست
بریس های نگهدارنده برای حمایت از حرکات مچ دست و کاهش استرس فیزیکی مفید هستند. این بریس ها از آسیب های شدید جلوگیری نمی کنند؛ اما به شما کمک می کنند فعالیت های روزمره را با ناراحتی کمتر انجام دهید.
می توانید برای پوشاندن مچ دست یا ساعد یک آتل سفارشی یا بدون نسخه تهیه کنید. دکتر علی حیدریان به بیماران پیشنهاد می کند شب ها هنگام خواب از آتل استفاده کنند چراکه این فشرده سازی باعث تسکین درد خواهد شد.
دستکش های آرتروز
برخی افراد متوجه شده اند که علائم آن ها با پوشیدن دستکش های مخصوص آرتروز بهبود می یابد. این دستکش ها تنگ و معمولا بدون انگشت هستند و به تسکین علائم کمک می کنند.
یخ و گرما
یخ درمانی التهاب مفاصل مچ دست را کاهش می دهد. سرما رگ های خونی ماهیچه ها را منقبض کرده و با کاهش جریان خون در مفصل به رفع تورم و التهاب کمک می کند.
گرما درمانی پوست و مفاصل را گرم کرده و باعث گشاد شدن رگ های خونی می شود و اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به مفاصل و ماهیچه ها می فرستد. هر دو روش را امتحان کنید و ببینید کدام یک برای شما مناسب تر است.
جراحی آرتروز مچ دست
درمان آرتروز مچ دست معمولا نیازی به جراحی ندارد، اما در صورتی که سایر درمان ها درد را کاهش ندهند، علائم آرتروز شدید باشد و یا اگر نتوانید از دست یا مچ دست به خوبی استفاده کنید عمل جراحی در نظر گرفته می شود. روش های جراحی شامل موارد زیر هستند.
کورپکتومی ردیف پروگزیمال
بر اساس گفته دکتر علی حیدریان این روش در بین سه نوع جراحی مچ دست کمتر تهاجمی است. در این روش استخوان های مچ دست که دچار آرتروز هستند برداشته شده و درد کاهش می یابد.
حرکت نیز تغییری نخواهد کرد؛ زیرا همجوشی وجود ندارد. کورپکتومی ردیف پروگزیمال گزینه ای است که تنها برای برخی از انواع آرتروز مچ دست در نظر گرفته می شود.
دکتر علی حیدریان می گوید: تمام افراد کاندیدای مناسبی برای این روش درمانی نیستند و انتخاب این گزینه به محل آرتروز بستگی دارد. در مچ دست دو ردیف از چهار استخوان قرار گرفته است.
اگر آرتروز در ردیف پروگزیمال (نزدیک به بازو) قرار داشته باشد کاندیدای جراحی هستید و اگر در ردیف دیستال باشد (ردیفی که به دست نزدیکتر است) این عمل برای شما مناسب نیست.
اگر آرتروز در هر دو ردیف دیستال و پروگزیمال باشد به فیوژن مچ دست نیاز دارید. این عمل جراحی علاوه بر حفظ حرکت به تسکین درد نیز کمک می کند.
فیوژن مچ دست
در فیوژن مچ دست استخوان های ساعد به استخوان های مچ دست متصل شده و در نتیجه حرکتی در مفصل مچ وجود نخواهد داشت. بر اساس گفته دکتر علی حیدریان در این روش تمام استخوان‌ها به یکدیگر متصل شده و حرکت نمی کنند.
فیوژن باعث بهبودی می شود؛ اما دیگر نمی توانید مچ دست را حرکت دهید. در صورت داشتن دردی ناتوان کننده و مؤثر نبودن روش های دیگر شاید بخواهید این عمل را انجام دهید. یا با درد زندگی می کنید و یا از درد خلاص می شوید اما نمی توانید دست خود را حرکت دهید.
علی حیدریان متخصص و مدیریت کلینیک فیزیوتراپی دایان می گوید: این جراحی درد را تسکین می دهد اما از دست دادن حرکت فرد را از انجام برخی فعالیت های روزانه مانند بلند کردن اجسام و کارهایی مانند نجاری که نیازمند استفاده از دست ها است باز می دارد.
تعویض مچ دست
بر اساس گفته دکتر علی حیدریان تعویض مچ دست تهاجمی ترین روش در میان سه جراحی دیگر است. در این عمل استخوان آسیب دیده برداشته شده و یک ایمپلنت فلزی یا پلاستیکی جایگزین آن می شود.
این جراحی به طور معمول انجام نمی شود چراکه ایمپلنت در مفصل مچ دست به خوبی مفصل ران یا زانو عمل نمی کند.
این عمل در گذشته بیشتر انجام شده و همیشه موفق نبوده است. دکتر علی حیدریان می‌گوید: این عمل تنها در شرایط نادر مانند بیماران مسن و کم تحرک که دردی طاقت فرسا دارند و با درمان های کمتر تهاجمی تسکین نمی یابند انجام می شود.
بیشتر بخوانید : ۵ تمرین مچ دست برای کاربران کامپیوتر
آرتروز مچ دست ممکن است با درد همراه باشد که نباید از آن به سادگی عبور کرد؛ زیرا باعث افزایش دوره درمان می شود. در نتیجه بهتر است برای معاینات دقیق تر به کلینیک فیزیوتراپی دایان در تهران مراجعه کنید.
شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت نوبت حضوری فیزیوتراپی مچ دست و فیزیوتراپی در منزل : 02122786049 – 09128340536
