سندرم خروجی قفسه سینه (Thoracic Outlet Syndrome) که با عنوان TOS نیز شناخته می شود مجموعه ای از اختلالات بوده و زمانی رخ می دهد که اعصاب، شریان ها یا عروقی که بین استخوان ترقوه، اولین دنده و دو عضله اسکالن هستند فشرده شوند.
این نام از مسیری که عروق خونی و اعصاب به بازوها و دستان می رسند (خروجی قفسه سینه) انتخاب شده است.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
هر شخصی می تواند به این بیماری مبتلا شود، اما احتمال ابتلای افرادی که بطور مکرر ورزش ها و یا حرکات بالای سر انجام می دهند، افرادی که وضعیت بدنی یا عضلات شانه ضعیف دارند، میانسالان و همینطور زنان بیشتر است.
خوشبختانه در بسیاری از موارد می توان علائم سندرم خروجی قفسه سینه را با فیزیوتراپی برطرف کرد. در این مقاله به بررسی فیزیوتراپی، اهداف، تمرینات و پیامدهای سندرم خروجی قفسه سینه خواهیم پرداخت.
ارزیابی سندرم خروجی قفسه سینه
یکی از اولین قدم هایی که پزشک یا متخصص فیزیوتراپی هنگام تشخیص این سندرم انجام می دهد این است که بفهمد به کدام یک از انواع بیماری مبتلا هستید.
سندرم خروجی قفسه سینه سه نوع منحصر به فرد داشته و هر کدام علائم خاص خود را دارند.
خروجی قفسه سینه وریدی: این نوع بیماری که هنگام شروع حادتر است معمولا زمانی رخ می دهد که حرکات جدید یا خسته کننده بازو باعث آسیب به رگ های ناحیه زیر گردن یا بالای قفسه سینه شوند.
نوع وریدی این بیماری می تواند منجر به تورم بازوها یا دست ها، اتساع ورید دیواره قفسه سینه و احساس سنگینی در عضلات بازو یا دست شود.
خروجی قفسه سینه شریانی: این حالت زمانی اتفاق می افتد که یک ناهنجاری استخوانی در ناحیه خروجی قفسه سینه شریان هایی را که از آن قسمت عبور می کنند فشرده کرده و جریان خون را محدود کند.
این نوع بیماری غیر معمول اما جدی ترین است و می تواند باعث بی حسی، احساس سرما، درد یا زخم در دست یا انگشتان شود و گردش خون در بازو و دست را مختل کند.
خروجی قفسه سینه عصبی
این نوع بیماری که شایع ترین و قابل درمان است زمانی اتفاق می افتد که ضعف یا خشکی ماهیچه ها باعث پیچ خوردن شبکه بازویی (مجموعه اعصابی که ماهیچه ها و احساسات بازو را کنترل می کنند) می شود.
این مشکل منجر به درد گردن، بازو یا دست شده و بسته به رشته عصبی که فشرده شده است باعث سوزن سوزن شدن انگشتان چهارم یا پنجم و بی حسی هنگام حرکت دست می شود.
برای تشخیص صحیح اشکال این سندرم معمولا توسط متخصص فیزیوتراپی یک ارزیابی جامع قدرت و احساس انجام می شود.
مجموعه ای از آزمایشات (شامل آزمایش Roos ، Adson یا Wright) که تغییرات نبض شعاعی (مچ) را هنگام چرخاندن گردن یا بالا بردن بازو بر روی سر ارزیابی می کنند نیز برای تشخیص علت این سندرم مورد استفاده قرار می گیرند.
در برخی موارد نیز برای تعیین علت علائم لازم است آزمایشات تصویربرداری انجام شود. این آزمایشات اغلب شامل الکترومیوگرافی، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) یا اشعه ایکس هستند.
در موارد دیگر برای تشخیص صحیح مشکل توسط پزشک آزمایش عروق، آرتیوگرام، ونووگرام یا آزمایش خون تجویز می شود.
فیزیوتراپی برای سندرم خروجی قفسه سینه
در صورت ابتلا به سندرم خروجی قفسه سینه عصبی، درمان محافظه کارانه با فیزیوتراپی معمولا اولین تکنیک درمانی است. درمان پس از ارزیابی معمولا چندین هدف متمایز دارد.
هدف اول: کاهش فشار عصبی
اولین قدم برای کنترل علائم سندرم خروجی قفسه سینه (مانند درد و بی حسی) کاهش میزان فشردگی اعصاب شبکه بازویی است. متخصص فیزیوتراپی می تواند با روش های مختلف به دستیابی به این هدف کمک کند.
ابتدا برای تسکین این ساختارها بر روی چندین عضله گردن و قفسه سینه ماساژ بافت نرم انجام می شود.
به خصوص ماهیچه سینه ای، ذوزنقه ای، اسکالن، ماهیچه بالا برنده کتف، استرنکلیدوماستوئید و ماهیچه پس سری معمولا مورد هدف قرار می گیرند.
تمرینات کششی و تکنیک موبیلیزاسیون نیز به طور کلی توسط متخصص فیزیوتراپی استفاده می شوند.
با بهبود دامنه حرکتی و انعطاف پذیری ماهیچه ها فشار بر اعصاب این منطقه کاهش یافته و علائم سندرم خروجی قفسه سینه کاهش می یابد.
بیشتر بخوانید : دردها و آسیب های عصبی
در مورد علائم ، نشانه ها ، تشخیص و درمان دردها و آسیب های عصبی بیشتر بدانید
هدف دوم: تقویت
تکنیک های کاهش فشار که بالا توضیح داده شد برای کاهش علائم مهم هستند اما فعالیت های تقویت کننده نیز نقش مهمی در جلوگیری از بروز مجدد علائم ایفا می کنند.
به طور کلی متخصص فیزیوتراپی از شما می خواهد تمریناتی را انجام دهید که ماهیچه های ناحیه شانه و تیغه شانه (کتف) را هدف قرار می دهند.
ایجاد قدرت در این نواحی به بهبود وضعیت نشستن و ایستادن کمک کرده و احتمال فشار مجدد اعصابی که در مسیر خروجی قفسه سینه قرار دارند را کاهش می دهد.
معمولا قبل از اینکه پزشک تزریق یا مداخله جراحی را در نظر بگیرد حداقل چهار تا شش هفته فیزیوتراپی تجویز می شود.
با این حال ممکن است تسکین کامل علائم بازو، دست یا انگشتان به چهار یا شش ماه فیزیوتراپی نیاز داشته باشد.
فیزیوتراپی پس از جراحی
فیزیوتراپی و سایر اقدامات محافظه کارانه در شرایط خاص نمی توانند علائم سندرم خروجی قفسه سینه را بهبود بخشند و لازم است عمل جراحی انجام شود.
عمل جراحی برای سندرم خروجی قفسه سینه عصبی یا وریدی شامل کاهش فشار از روی ساختارهای آسیب دیده با برداشتن اولین دنده و ایجاد فضای بیشتر در خروجی قفسه سینه است.
برای نوع شریانی این بیماری احتمالا لازم است رگ خونی آسیب دیده توسط جراح ترمیم شود.
به طور کلی پس از این روش های جراحی برای کمک به بهبود و بازیابی عملکرد گذراندن یک دوره فیزیوتراپی ضروری است.
توانبخشی بعد از عمل معمولا در ابتدا شامل تمرینات محدوده حرکتی سبک برای شانه و گردن است. در این مدت محافظت از ساختارهای ناحیه خروجی قفسه سینه مهم خواهد بود.
متخصص فیزیوتراپی برای کمک به کاهش احتمال افزایش سطح درد روش های مختلفی را برای نشستن یا خوابیدن به شما آموزش می دهد.
پس از گذشت حدود یک ماه تمرینات کششی ملایم، لغزش عصب و ماساژ محل جراحی شروع می شود.
پروتکل توانبخشی جراحان مختلف با یکدیگر متفاوت است، اما معمولا تا سه یا چهار ماه تمرینات تقویتی برای عضلات شانه تجویز نخواهد شد.
در برخی موارد بعد از یک ماه تمرینات تقویتی ماهیچه ها شروع می شود، اما همچنان باید به مدت سه ماه از برداشتن اجسام سنگین خودداری کرد.
در این مرحله اگر بخواهید به فعالیت های ورزشی سخت تر بازگردید ممکن است حرکات ورزشی مخصوص (مانند پرتاب) نیز ارائه شود.
در این صورت متخصص فیزیوتراپی برای اطمینان از انجام دادن مرحله ای حرکات استرس زا برای بازو یک برنامه منظم تجویز خواهد کرد.
در نهایت بازگشت کامل به ورزش و فعالیت های ورزشی سطح بالاتر می تواند شش تا نه ماه طول بکشد.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی قفسه سینه
در مورد فیزیوتراپی، توانبخشی و درمان های طب فیزیکی قفسه سینه بیشتر بدانید
تمرینات مربوط به سندرم خروجی قفسه سینه
در طول دوره فیزیوتراپی برای مدیریت علائم از چندین تمرین خاص استفاده می شود. برخی از تکنیک های برجسته ای که از گذشته مورد استفاده قرار گرفته اند در ادامه آورده شده است.
حرکات کششی
خمیدگی شانه و سر به جلو باعث سفت شدن عضلات گردن و قفسه سینه می شود. ماندن در این وضعیت برای مدت طولانی می تواند ساختارهای که در مسیر خروجی قفسه سینه قرار دارند را فشرده کند.
به همین دلیل متخصص به طور معمول تمرینات کششی برای قفسه سینه (ماهیچه سینه ای)، گردن (ماهیچه اسکالن، استرنکلیدوماستوئید، پس سری) و کتف (ماهیچه بالابرنده کتف، ذوزنقه ای) را به شما آموزش می دهد.
انعطاف پذیری این ساختارها یکی از نکات مهم در کاهش علائم بیماری بوده و به بهبود وضعیت بدن در حالت نشسته یا ایستاده نیز کمک می کند.
تمرینات تقویت کننده کتف
علاوه بر انجام تمرینات کششی، تقویت ماهیچه های کتف در قسمت فوقانی و میانی کمر نیز می تواند به بهبود وضعیت بدن در حالت نشسته و ایستاده کمک کند. انجام این تمرینات به نوبه خود از بروز مجدد علائم جلوگیری می کند.
متخصص فیزیوتراپی از دستگاه ها یا تجهیزات بدنسازی دیگری برای تقویت این نواحی استفاده کند، اما در بیشتر موارد یک نوار مقاومتی ساده یا دمبل تنها چیزی است که لازم دارید.
تمرینات تقویتی مختلفی وجود دارد که این ماهیچه ها را مورد هدف قرار می دهند، اما اغلب در دوره توانبخشی از چندین تکنیک رایج استفاده می شود.
دراز کشیدن روی شکم و انجام حرکات کششی شانه ماهیچه هایی که تیغه های شانه را در حالت افتاده و یا کشیده به عقب قرار می دهند را مورد هدف قرار خواهد داد.
به طور مشابه انجام حرکت فلای برعکس یا چرخش خارجی با یک نوار الاستیک نیز می تواند این ساختارهای مهم را فعال کند.
در نهایت انجام تمرین شنا پلاس که تیغه های شانه در انتهای حرکت به جلو رفته یا کشیده می شوند یکی دیگر از تکنیک های مؤثر است.
متخصص فیزیوتراپی در طول دوره درمان تمرینات مختلفی ارائه داده که می توانند ضعف هایی که در علائم سندرم خروجی قفسه سینه نقش دارند را برطرف کنند.
بیشتر بخوانید : تمرینات درد شانه
تکنیک های لغزش عصب
یکی دیگر از روش های معمول در توانبخشی سندرم خروجی قفسه سینه تکنیک لغزش عصب است. این حرکات عصب را با کشش آرام ساختار به جلو و عقب از هر گونه محدودیت یا فشار آزاد می کنند.
متخصص برای انجام این تمرین به شما آموزش می دهد که بازو را به آرامی در موقعیتی که عصب کشیده و رها می شود حرکت دهید.
حرکت بازو بین این دو موقعیت در طول زمان به تسکین برخی از علائم بیماری کمک خواهد کرد.
پیشگیری
اگر در گذشته علائم سندرم خروجی قفسه سینه را تجربه کرده اید می توانید برای جلوگیری از بروز مجدد این بیماری اقداماتی انجام دهید.
ابتدا سعی کنید از حمل کوله پشتی یا کیف دستی بر روی شانه آسیب دیده خودداری کنید. انجام این کار استخوان ترقوه را به سمت پایین فشار داده و باعث فشرده شدن ساختارهای این ناحیه می شود.
علاوه بر این، تمرینات کششی و تقویتی که متخصص فیزیوتراپی به شما آموزش داده است را حتی پس از برطرف شدن علائم ادامه دهید.
این تمرینات علاوه بر اینکه علائم را در لحظه تسکین می دهند می توانند به شما در حفظ وضعیت مناسب بدن و کاهش احتمال بروز مجدد علائم نیز کمک کنند.
بیشتر بخوانید : درد قفسه سینه و درمان آن
چشم انداز
سندرم خروجی قفسه سینه در صورت عدم درمان منجر به عواقب جدی مانند لختگی خون، از دست دادن دائمی عملکرد عصب و درد مزمن یا تورم بازو خواهد شد. خوشبختانه این بیماری در اکثر موارد کاملا قابل درمان است.
به طور معمول نوع عصبی این بیماری با ترکیبی از فیزیوتراپی، شل کننده های عضلانی، داروهای مسکن و (گاهی) تزریق قابل درمان است.
با این حال در بعضی موارد تسکین قابل توجه در درمان محافظه کارانه تا شش ماه طول خواهد کشید. فیزیوتراپی برای سندرم خروجی قفسه سینه وریدی معمولا نتیجه قابل توجهی ندارد.
در عوض این شرایط معمولا در ابتدا با ترکیبی از داروها که به حل شدن لخته های خونی و جلوگیری از تشکیل لخته های بعدی کمک می کنند درمان خواهد شد.
در مورد سندرم خروجی قفسه سینه شریانی نیز معمولا برای تسکین علائم عمل جراحی لازم است.
خلاصه
فیزیوتراپی به بهبود علائم سندرم خروجی قفسه سینه کمک می کند. بسته به نوع بیماری شاید همزمان با فیزیوتراپی و یا بعد از آن به عمل جراحی نیاز داشته باشید.
فیزیوتراپی با طیف وسیعی از ورزش ها، تمرینات کششی و حرکتی شروع شده و سپس به تمرینات تقویت کننده شانه خواهد رسید.
سخن نهایی
صرف نظر از نوع سندرم خروجی قفسه سینه بهتر است بدانید این بیماری معمولا قابل درمان است.
در صورت ابتلا به نوع عصبی، علائم از طریق فیزیوتراپی برطرف شده و می توانید به فعالیت هایی که دوست دارید بازگردید.
اگر مشکوک به سندرم خروجی قفسه سینه هستید حتما علائم را به متخصص فیزیوتراپی یا پزشک اطلاع داده و معاینه شوید.
پزشکان متخصص می توانند نوع بیماری را تعیین کنند و بگویند فیزیوتراپی برای شما مفید خواهد بود یا خیر.
سوالات متداول
برای تسکین سندرم خروجی قفسه سینه چه تمرینات فیزیوتراپی توصیه می شود؟
فیزیوتراپی برای سندرم خروجی قفسه سینه معمولا بر سه نوع تمرین متمرکز است. ابتدا برای افزایش انعطاف پذیری عضلات اطراف اعصاب آسیب دیده حرکات کششی تجویز می شود.
در مرحله بعد حرکات فلاس یا لغزش عصب کمک می کنند تا اعصاب از هرگونه محدودیتی که مانع حرکت طبیعی آن ها می شود آزاد شوند.
در نهایت حرکات تقویتی شانه و تیغه شانه به بهبود وضعیت بدن، تسکین علائم و جلوگیری از عود مجدد بیماری کمک می کنند.
بهبودی از سندرم خروجی قفسه سینه به چند جلسه فیزیوتراپی نیاز دارد؟
مدت زمان لازم برای کمک به بهبود علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. با این وجود معمولا در کمتر از چهار تا شش هفته پیشرفت را مشاهده خواهید کرد.
اگرچه در برخی موارد چهار تا شش ماه طول می کشد تا علائم به طور کامل برطرف شوند.
بعد از جراحی سندرم خروجی قفسه سینه به چند جلسه فیزیوتراپی نیاز دارید؟
توانبخشی پس از جراحی سندرم خروجی قفسه سینه بسته به فعالیت هایی که می خواهید دوباره انجام دهید شش ماه یا بیشتر طول خواهد کشید.
اوایل دوره درمان که در حال بهبودی از جراحی هستید لازم است یک تا دو بار در هفته به متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید. با گذشت زمان و ورود به مراحل بعدی فیزیوتراپی تعداد جلسات معمولا کمتر می شود.
در این مدت برای به روزرسانی برنامه خانگی خود تنها یک بار در هفته و یا حتی هر چند هفته یک بار به متخصص فیزیوتراپی مراجعه خواهید کرد.
بیشتر بخوانید : انواع مقالات جامع تخصصی و فیزیوتراپی شانه و سرشانه
برای دریافت نوبت جهت تشخیص و شروع برنامه توانبخشی سندروم خروجی قفسه سینه زیر نظر متخصصین با تجربه و متخصص و درمان های تخصصی فیزیوتراپی و تمرین درمانی با شماره تلفن های زیر تماس حاصل فرمایید.
در انتها شماره تماسهای کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت نوبت حضوری فیزیوتراپی مچ دست و فیزیوتراپی در منزل : 02122786049 – 09128340536