در این مقاله پی می بریم که آمبولی مغزی چیست، با راه کارهای شناخت، علل، علائم و روش های درمان آن بیشتر آشنا می شوید. آمبولی مغزی انسداد یکی از شریان های مغز و یا عروقی است که خون را به مغز می رساند.
انسداد می تواند ناشی از لخته شدن خون، وجود گلبول چربی یا حباب هوا در داخل شریان باشد.
آمبولی مغزی باعث سکته آمبولی شده و بدون درمان سریع منجر به آسیب مغزی، ناتوانی و حتی مرگ می شود.
در این مقاله درباره آمبولی مغزی از جمله علائم، علل و پیشگیری توضیح داده شده است. همچنین نحوه تشخیص علائم سکته و انتظارات از درمان، بهبودی و چشم انداز را بیان خواهیم کرد.
تست FAST را انجام دهید و فورا به دنبال کمک باشید
سکته مغزی سالانه حدود 795،000 نفر را تحت تأثیر قرار می دهد. در ایالات متحده سکته مغزی پنجمین علت مرگ و دلیل اصلی ناتوانی است.
هنگامی که سکته مغزی اتفاق می افتد لازم است فرد برای جلوگیری از آسیب بیشتر مغز سریعا تحت درمان پزشکی قرار گیرد. تستFAST یک روش مفید برای تشخیص علائم سکته مغزی است:
F- صورت: از شخص بخواهید لبخند بزند. آیا دهان یا چشم در یک سمت افتاده است؟
A- بازوها: از شخص بخواهید هر دو دست خود را بالا بیاورد. آیا یک دست پایین می افتد؟
S- صحبت کردن: آیا گفتار شخص مبهم و غیر واضح است؟ آیا متوجه صحبت دیگران می شود؟
T- زمان: اگر فرد علائم زیر را نشان داد زمان آن است که با اورژانس تماس بگیرید.
لازم است به اولین زمان بروز علائم سکته مغزی توجه کنید چراکه این کار می تواند به پزشک متخصص در انتخاب بهترین روش درمان کمک کند.
مؤثرترین درمان سکته مغزی مصرف یک نوع داروی ترومبولیتیک است که به عنوان فعال کننده پلاسمینوژن بافتی شناخته می شود و به تجزیه لخته های خون کمک می کند.
با این حال این دارو در صورتی مؤثر است که فرد دارو را در عرض 3 ساعت دریافت کند.
تعریف آمبولی مغزی
آمبولی مغزی زمانی اتفاق می افتد که شریانی که خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی را به مغز می رساند مسدود شود.
انسداد زمانی اتفاق می افتد که لخته خون از نقاط دیگر بدن در جریان خون حرکت کرده و در شریان داخل مغز یا عروقی که به مغز اکسیژن می رسانند قرار بگیرد.
زمانیکه یک شریان مسدود می شود سلول های مغزی اکسیژن مورد نیاز برای عملکرد را دریافت نمی کنند و این موضوع باعث مرگ سلول های مغز در عرض چند دقیقه خواهد شد.
آمبولی مغزی یکی از انواع سکته مغزی ایسکمیک است که جریان خون به مغز مسدود می شود. سکته های ایسکمیک 87 درصد تمام سکته های مغزی را تشکیل می دهند.
حمله ایسکمیک گذرا یا “سکته مغزی خفیف” ناشی از وجود موقت لخته است که معمولا بیشتر از 5 دقیقه طول نمی کشد. این وضعیت می تواند علامت هشداردهنده سکته مغزی در آینده باشد.
علائم آمبولی مغزی
علائم سکته مغزی در مردان و زنان مشابه است اما این علائم بسته به محل انسداد در مغز متغیر خواهند بود.
شایع ترین علائم سکته مغزی عبارتند از:
- افتادگی یک طرف صورت
- ضعف یا بی حسی بازو
- مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
سایر علائم احتمالی عبارتند از:
- بی حسی یا ضعف در صورت، بازو یا پا، به ویژه در یک طرف
- ضعف عمومی
- خستگی
- سرگیجه
- از دست دادن تعادل
- مشکل در راه رفتن
- از دست دادن بینایی یک یا هر دو چشم
- سردرد شدید
- تهوع یا استفراغ
- عدم تمرکز، سردرگمی یا مشکلات حافظه
علل آمبولی مغزی
برخی از علل بالقوه آمبولی مغزی عبارتند از:
لختگی خون
لخته های خون می توانند در هر نقطه از بدن ایجاد شوند. لخته خون یا بخشی از آن پس از تشکیل در جریان خون عبور کرده و در یک یا چند شریان مغزی قرار می گیرد.
آمبولی ها در افراد مبتلا به بیماری قلبی فیبریلاسیون دهلیزی که باعث سریع و نامنظم شدن ضربان قلب می شود رایج تر هستند.
در این وضعیت یک لخته خون در قلب ایجاد می شود و سپس یک تکه از آن جدا شده و به مغز می رسد.
چربی
آمبولی چربی قطعه ای چربی است که در داخل رگ خونی قرار می گیرد و جریان خون را مسدود می کند. آمبولی چربی گاهی اوقات پس از شکستگی یک استخوان بلند مانند استخوان ران ایجاد می شود.
چربی از مغز استخوان خارج شده و وارد جریان خون خواهد شد. این وضعیت گاهی نیز پس از جراحی استخوان یا پس از سوختگی شدید رخ می دهد.
هوا
آمبولی در نتیجه ورود حباب های هوا یا گازهای دیگر به جریان خون ایجاد می شود. بر اساس یک مقاله منتشر شده در سال 2013 این مشکل می تواند عارضه یکی از شرایط زیر باشد:
- قرار دادن کاتتر
- آسیب ناگهانی یا نافذ
- غواصی، هنگامی که غواصان خیلی سریع به سطح می آیند
- زایمان
کلسترول
کلسترول در عروق جمع شده و باعث باریک شدن آن ها می شود. سپس قطعات کلسترول جدا شده و در جریان خون حرکت می کنند. قطعاتی که برای عبور از شریان بسیار بزرگ هستند باعث آمبولی می شوند.
مایع آمنیوتیک
در موارد نادر مایع آمنیوتیک و سایر مواد جنینی در طول زایمان به جریان خون مادر نشت کرده و باعث انسداد می شوند.
عوامل خطر
خطر سکته مغزی در مردان و زنان با بیشتر شدن سن افزایش می یابد. با این حال سکته مغزی در زنان بیشتر از مردان رایج است. احتمال مرگ زنان در اثر سکته مغزی نیز در مقایسه با مردان بیشتر است.
نژاد یکی دیگر از عوامل خطر سکته مغزی است. مردم آفریقایی آمریکایی در مقایسه با مردم قفقازی بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند. این افزایش خطر با شرایط زیر در میان آمریکایی های آفریقایی تبار در ارتباط است:
- فشار خون بالا
- چاقی
- دیابت
- بیماری سلول داسی شکل
- ضربان غیرطبیعی قلب، مانند فیبریلاسیون دهلیزی
برخی عوامل پزشکی و سبک زندگی نیز می توانند خطر ابتلا به آمبولی مغزی را افزایش دهند.
عوامل خطر پزشکی
عوامل خطر پزشکی مرتبط با سکته مغزی عبارتند از:
- سکته مغزی در گذشته یا سکته مغزی گذرا
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بیماری قلبی
- دیابت
- بیماری سلول داسی شکل
داشتن سابقه خانوادگی سکته مغزی نیز احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی
عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی برای سکته مغزی عبارتند از:
- داشتن رژیم غذایی ناسالم
- نداشتن فعالیت بدنی
- چاقی
- نوشیدن زیاد الکل
- سیگار کشیدن
تشخیص آمبولی مغزی
اولین اقدامات برای تشخیص آمبولی مغزی عبارتند از:
- بررسی نبض برای تشخیص ضربان قلب نامنظم
- اندازه گیری فشار خون
- آزمایش خون برای کنترل وجود عوامل لخته کننده که نشان دهنده تشکیل لخته خون هستند.
سپس برای کمک به تعیین محل، علت و شدت آمبولی لازم است اسکن مغزی انجام شود. پزشک یکی از اسکن های زیر را تجویز خواهد کرد:
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): این اسکن مجموعه ای از تصاویر اشعه ایکس را برای ایجاد یک تصویر سه بعدی از مغز ترکیب می کند.
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): این اسکن از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ارائه تصاویر دقیق تر از بافت های مختلف مغز استفاده می کند.
درمان آمبولی مغزی
درمان آمبولی مغزی شامل مصرف دارو، جراحی یا هر دو مورد است. نوع درمان به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر بستگی دارد:
- مدت زمان گذشته از ظهور علائم
- محل آمبولی
- علت آمبولی
داروها
پزشک یک یا چند داروی زیر را برای درمان آمبولی مغزی تجویز می کند:
- داروهای ترومبولیتیک برای حل شدن لخته های خون. فرد باید این داروها را تا 3 ساعت پس از شروع علائم دریافت کند.
- آسپرین یا داروهای ضد پلاکتی مشابه که احتمال تشکیل لخته های بیشتر را کاهش می دهند.
- داروهای ضد انعقاد که شیمی خون را تغییر داده و از تشکیل لخته جلوگیری می کنند.
- داروهای فشار خون برای تثبیت فشار
- استاتین ها برای کاهش کلسترول خون
عمل جراحی
در برخی موارد جراح روشی به نام “ترومبکتومی مکانیکی” را انجام می دهد. این عمل شامل قرار دادن یک کاتتر در شریان و اغلب در کشاله ران است.
سپس جراح برای مکیدن و خارج کردن لخته خون یک دستگاه کوچک را از طریق کاتتر وارد مغز می کند.
ترومبکتومی مکانیکی تنها برای حدود 1 از 10 نفری که سکته مغزی را تجربه می کنند مناسب است. برای موفقیت آمیز بودن این روش، فرد باید تا 6 ساعت پس از شروع علائم تحت درمان قرار گیرد.
بهبودی
آمبولی های مغزی بسته به شدت و محل قرارگیری در مغز به روش های مختلف بر افراد تأثیر می گذارند.
فرد پس از سکته مغزی به احتمال زیاد برای بازیابی قوای جسمانی و کنترل عملکردهای از دست رفته به زمان نیاز خواهد داشت.
اکثر افرادی که سکته مغزی را تجربه کرده اند در طول بهبودی به مصرف دارو ادامه می دهند. تیم پزشکی به طور منظم فرد را زیر نظر گرفته و در صورت لزوم داروها را تغییر خواهد داد.
فردی که در حال بهبودی از سکته مغزی است بسته به ماهیت و شدت سکته مغزی می تواند از خدمات زیر بهره مند شود:
- فیزیوتراپی آمبولی مغزی: یک متخصص فیزیوتراپی برای کمک به بازیابی مجدد کنترل، هماهنگی و مهارت عضلات تمریناتی را آموزش خواهد داد.
- گفتاردرمانی یا زبان درمانی: یک درمانگر گفتار یا زبان می تواند به فرد در برقراری ارتباط مؤثر پس از سکته مغزی کمک کند.
- گروه های حمایتی سکته مغزی: یک گروه حمایتی برای افرادی که از سکته مغزی بهبود می یابند حمایت عملی و عاطفی ارائه می دهد.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی سکته مغزی
13 نکته در مورد فیزیوتراپی سکته مغزی. این مقاله در واقع مشاورهای جامع است و شامل نکات و توصیه هایی است که شما بتوانید با استفاده از آنها به یک راهکار درمانی مناسب برسید.
چشم انداز
درمان سریع سکته مغزی احتمال بهبود کامل را افزایش می دهد. با این حال افرادی که سکته مغزی کرده اند در آینده در معرض خطر ابتلا به یک سکته دیگر هستند.
بر اساس تجزیه و تحلیل داده های بیمه سلامت در سال 2019 در آلمان، حدود 3 درصد از افرادی که دچار سکته مغزی شده اند طی 90 روز سکته دیگری را نیز تجربه خواهند کرد. خطر سکته مغزی در سال اول بیشتر است.
فردی که سکته مغزی شدید را تجربه کرده است احتمالا دچار ناتوانی هایی می شود که زندگی او را تغییر خواهند داد. این افراد به مراقبت های پزشکی مداوم و همچنین حمایت عملی و عاطفی نیاز دارند.
پیشگیری از آمبولی مغزی
بر اساس گزارش انجمن سکته مغزی آمریکا، 80 درصد از سکته های مغزی قابل پیشگیری هستند.
معاینات منظم پزشکی برای افرادی با بیماری های زمینه ای که خطر سکته مغزی در آن ها بیشتر است از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود. نمونه هایی از این بیماری ها عبارتند از:
- کلسترول بالا
- دیابت
- بیماری قلبی
- بیماری خودایمنی
داشتن سبک زندگی و عادات سالم از جمله موارد زیر به جلوگیری از سکته مغزی کمک می کند:
- داشتن رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه و سبزیجات
- حفظ وزن سالم
- هر هفته ورزش کردن حدود 2.5 ساعت با شدت متوسط
- ترک سیگار
- محدود کردن مصرف الکل
خلاصه
آمبولی مغزی انسداد یکی از شریان های مغز یا عروقی است که خون غنی از اکسیژن را به مغز می رسانند. چنین انسدادهایی باعث محدود شدن جریان خون به مغز شده و در نتیجه سلول های مغزی به سرعت می میرند.
آمبولی های مغزی گاهی به طور ناگهانی ایجاد شده و برای جلوگیری از آسیب مغزی بیشتر نیاز به درمان فوری دارند.
تست FAST یک روش مفید برای تشخیص علائم سکته مغزی است. FAST مخفف “صورت، بازوها، گفتار و زمان” است. هر شخصی که فکر می کند دچار سکته مغزی شده است باید فورا به پزشک مراجعه کند.
بهترین راه پیشگیری از سکته مغزی انجام معاینات منظم پزشکی و داشتن سبک زندگی سالم مانند رژیم غذایی متعادل و مرتب ورزش کردن برای حفظ وزن سالم است.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی
سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که ذخیره خونی قسمتی از مغز به طور ناگهانی مختل شود یا وقتی که یک رگ خونی در مغز پاره شده و خون به فضاهای اطراف سلول های مغز تراوش کند. فیزیوتراپی می تواند در کاهش عوارض پس از سکته مفید باشد.
برای آگاهی از راه کارهای توانبخشی و فیزیوتراپی برای بهبود آمبولی مغزی، سکته مغزی، مشکلات قلب و عروق از جمله فیزیوتراپی قفسه سینه با کلینیک فیزیوتراپی دایان واقع در شمال شرق تهران خیابان دولت محدوده شریعتی تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی شریعتی
شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت نوبت حضوری فیزیوتراپی مچ دست و فیزیوتراپی در منزل : 02122786049 – 09128340536
