با افزایش سن، بروز آرتروز (التهاب مفاصل) انگشت شست یک مشکل رایج است. این التهاب زمانی ایجاد می‌شود که غضروف موجود در دو سر استخوان هایی که مفصل پایین انگشت شست را شکل می دهند (که به عنوان مفصل کارپومتاکارپ یا CMC نیز شناخته می شود) فرسوده شود.
آرتروز انگشت شست باعث ایجاد درد شدید، تورم، کاهش قدرت و دامنه حرکتی دست می‌شود و انجام کارهای ساده‌ای مانند چرخاندن دستگیره‌ی در و باز کردن قوطی شیشه را با مشکل مواجه می‌کند.
درمان به طور کلی شامل ترکیبی از داروها و استفاده از آتل است. آرتروز شدید انگشت شست نیاز به جراحی دارد.
علائم آرتروز انگشت شست
درد اولین و رایج ترین نشانه آرتروز انگشت شست است. زمانی که یک شیء را محکم می گیرید یا از انگشت شست برای اعمال نیرو استفاده می‌کنید، درد در انتهای شست احساس می‌شود.
سایر علائم و نشانه‌های آرتروز شست عبارتند از:
- تورم، سفتی و حساسیت در انتها انگشت شست
- کاهش قدرت انگشت هنگام گرفتن اشیاء
- کاهش دامنه حرکت
- مفصل متورم و بزرگ شده و یا استخوانی در انتها انگشت شست
چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر تورم، سفتی و یا درد مداوم در انتهای انگشت شست وجود داشت، باید به پزشک مراجعه شود.
دلایل ایجاد آرتروز انگشت شست
آرتروز (التهاب مفاصل) انگشت شست معمولا با افزایش سن ایجاد می‌شود. همچنین ضربه یا آسیب قبلی به دست میتواند باعث آرتریت شست شود.
در یک مفصل طبیعی انگشت شست، غضروف انتهای استخوان‌ها را می‌پوشاند. غضروف به عنوان یک بالشتک عمل می‌کند و به استخوان ها اجازه می دهد تا به نرمی در مقابل یک دیگر لغزش داشته باشند.
در بیماری آرتروز شست، غضروفی که انتها استخوان را می‌پوشانده، تخریب شده و سطح نرم آن زبر و خشن می‌شود.
در نتیجه استخوان‌ها به هم ساییده شده و اصطکاک و آسیب مفصلی ایجاد می شود.
آسیب به مفصل میتواند موجب رشد استخوان جدید در امتداد دو طرف استخوان موجود (خار استخوان) شود؛ در این صورت توده های قابل توجهی در مفصل شست ایجاد می‌کند.
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به آرتروز انگشت شست را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- جنسیت خانم
- سن بالای ۴۰ سال
- چاقی
- برخی از مشکلات ارثی مانند شلی رباط مفصلی یا بدشکلی‌های مفصل
- وارد شدن آسیب به مفصل مانند شکستگی یا پیچ خوردگی مفصل
- بیماری هایی که ساختار و عملکرد طبیعی غضروف را تغییر می دهند، مانند بیماری آرتریت روماتوئید. اگرچه استئوآرتریت شایعترین علت آرتروز انگشت شست است، آرتریت روماتوئید نیز به میزان کمتری نسبت به سایر مفاصل دست بر مفصل CMC (مفصل انگشت شست) تأثیر می‌گذارد.
- فعالیت ها و مشاغلی که فشار زیادی بر مفصل شست وارد می کنند.
تشخیص
برای تشخیص آرتروز انگشت شست در طی معاینه فیزیکی، پزشک از علائم سوال می‌پرسد و به دنبال تورم یا توده های قابل لمس و بزرگ در مفاصل خواهد بود.
پزشک میتواند مفصل انگشت شست را تکان داده و با فشار در برابر استخوان مچ دست نگه دارد.
اگر این حرکت صدا تولید کند، یا باعث درد یا احساس ناخوشایند شود ، غضروف ها احتمالاً ساییده شده و انتهای استخوان ها به هم برخورد می‌کنند.
از بین روش های تصویربرداری معمولا اشعه ایکس می تواند نشانه هایی از آرتروز انگشت شست را ظاهر کند. از جمله این نشانه‌های موجود در رایوگرافی عبارتند از:
- وجود خار استخوان (bone spurs)
- وجود غضروف فرسوده
- کاهش فضای مفصل
بیشتر بخوانید: انگشت ماشه ای
درمان آرتروز انگشت شست
در مراحل اولیه آرتروز انگشت شست ، درمان معمولا شامل ترکیبی از درمان‌های غیر جراحی است. اگر آرتروز انگشت شست شدید باشد ، جراحی لازم می‌شود.
داروها
برای کاهش درد ، پزشک موارد زیر را توصیه می‌کند:
- پمادهای موضعی مانند کپسایسین یا دیکلوفناک که روی پوست محل مفصل مالیده می‌شود.
- مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم
- داروهای مسکن نسخه ای مانند سلکوکسیب یا ترامادول
آتل
آتل از مفصل حمایت کرده و حرکت انگشت شست و مچ را محدود می‌کند. افراد می‌توانند فقط در شب یا در روز و شب آتل را ببندند.
بستن آتل باعث می‌شود:
- درد کاهش یابد.
- هنگام کار، مفصل در موقعیت مناسب خود نگه داشته شود.
- مفصل استراحت داشته تا زودتر بهبود یابد.
تزریقات
اگر مسکن ها و آتل موثر نبودند، پزشک کورتیکواستروئید طولانی اثر را به مفصل شست تزریق می‌کند. تزریق کورتیکواستروئید باعث تسکین موقتی درد و کاهش التهاب می‌شود.
عمل جراحی
اگر فرد مبتلا به آرتروز انگشت شست به سایر درمان ها پاسخ ندهد یا اگر به سختی قادر به خم کردن و پیچاندن انگشت شست خود باشد ، در این صورت پزشک جراحی را توصیه می‌کند.
انواع عمل‌های جراحی عبارتند از:
- عمل جراحی خشک کردن مفصل یا آرترودز. در طی این عمل استخوان‌های مفصل آسیب دیده برای همیشه به یک دیگر متصل و خشک می‌شوند. مفصل خشک شده بدون درد است و میتواند وزن بدن را تحمل کند اما قابلیت تحرک و جابه‌جایی ندارد.
- عمل جراحی استئوتومی. برای اصلاح بدشکلی مفصل، جایگاه استخوان‌ها تغییر داده می‌شود تا در امتداد صحیح قرار بگیرند.
- عمل جراحی تراپزیکومی. در این عمل یکی از استخوان‌های مفصل شست (معمولا استخوان تراپزیوم یا ذوزنقه‌ای) برداشته می‌شود. (تا فضای مفصلی بازتر شود و استخوان‌ها به هم سابیده نشوند)
- عمل جراحی تعویض مفصل (آرتروپلاستی). تمام یا بخشی از مفصل آسیب دیده برداشته شده و با یکی از تاندون های اطراف مفصل جایگزین می‌شود.
این جراحی ها همگی به صورت سرپایی انجام می شود. پس از جراحی به مدت شش هفته روی شست و مچ دست گچ یا آتل بسته می‌شود.
هنگامی که گچ برداشته شد، ممکن است نیاز به فیزیوتراپی باشد تا قدرت و حرکت دست دوباره به حالت اول خود بازگردد.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی
شیوه زندگی و درمان های خانگی
راه‌های کاهش درد ناشی از آرتروز انگشت شست و بهبود تحرک مفصل:
اصلاح ساختار ابزار‌های دستی.
بهتر است وسایلی که موجب سازگاری بیشتر محیط با شرایط شما می شوند مانند دربازکن قوطی، کلید چرخان (وسیله‌ای برای باز و بسته کردن کلید در) و کش های بزرگ زیپ (برای باز و بسته‌کردن زیپ) خریده شود.
این وسایل برای افرادی که قدرت دست محدودی دارند طراحی شده است. همچنین دستگیره‌های سنتی در که با انگشت شست گرفته و باز می‌شوند، با اهرم تعویض شوند.
سرما درمانی. گذاشتن یخ بر روی مفصل به مدت پنج تا پانزده دقیقه چند بار در روز به تسکین تورم و درد کمک می‌کند.
گرما درمانی. برای برخی افراد در تسکین درد گرما از سرما موثرتر است.
آماده شدن برای مراجعه به پزشک
احتمالا به پزشک متخصص در حوزه‌ی مفاصل (روماتولوژیست) ارجاع داده می‌شوید.
کارهایی که بهتر است قبل از مراجعه به پزشک انجام شود:
- نوشتن علائم، از جمله علائمی که به علت مراجعه شما به پزشک مربوط نباشد.
- یادداشت اطلاعات پزشکی کلیدی، از جمله سایر مشکلات و هرگونه سابقه آسیب در محل مفصل دردناک
- یادداشت اطلاعات شخصی، از جمله تغییرات عمده یا عوامل استرس زا در زندگی خود
- نوشتن لیست داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های مصرفی خود
- از یکی از اقوام یا دوستان بخواهید که شما را همراهی کنند تا سخنان دکتر را به خاطر بسپارید.
- یادداشت سوالاتی که می‌خواهید از دکتر بپرسید.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- محتمل ترین علت علائم من چیست؟
- به چه نوع آزمایش‌هایی نیاز دارم؟
- مشکل من موقتی است یا مزمن؟
- چه روش های درمانی موجود است؟
- آیا محدودیتی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
- مشکلات سلامتی دیگری نیز دارم. چگونه می توانم آنها را به بهترین وجه با هم مدیریت کنم؟
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک آماده کرده اید، می‌توانید سوالات دیگری نیز بپرسید .
آن چه که از پزشک انتظار می‌رود
پزشک سوالاتی از شما می پرسد. آماده بودن برای پاسخ دادن به آنها باعث می‌شود تا فرصت کافی برای پرسیدن نکاتی که می خواهید در مورد آنها عمیقاً بحث شود، باقی بماند.
همچنین دکتر سوالات زیر را از شما می‌پرسد:
- درد از چه زمانی شروع شده است؟
- علائم چقدر شدید است؟ مداوم هستند یا گاه به گاه؟
- به نظرتان چه مواردی علائم را بهتر یا بدتر می کند؟
- آیا تا به حال به آن دست آسیبی وارد شده است؟
بیشتر بخوانید: تمرینات انگشت دست
کلینیک فیزیوتراپی دایان واقع در شمال شرق، تهران خیابان، دولت با کادری مجرب و تجهیزات پیشرفته فیزیوتراپی خدمات حرفه ای و تخصصی فیزیوتراپی را ارائه می دهد.
شماره تماس های کلینیک دایان : 02122764555 – 09128340536- 02122786049
جهت دریافت نوبت فیزیوتراپی و معاینه حضوری و یا درمان فیزیوتراپی در منزل با ما تماس بگیرید.
