فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه

جراحی با موفقیت انجام شده است. تاندون آسیب‌دیده ترمیم شده و شما با احساس ترکیبی از تسکین و درد، در حالی که شانه‌تان در یک آویز دست (اسلینگ) بی‌حرکت شده، به خانه بازگشته‌اید. بسیاری از بیماران در این نقطه تصور می‌کنند که سخت‌ترین بخش ماجرا به پایان رسیده است. اما واقعیت این است که مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین بخش سفر شما به سوی بهبودی، تازه آغاز شده است: فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه.

جراحی، ساختار آناتومیک را “ترمیم” می‌کند، اما این فیزیوتراپی است که عملکرد، قدرت و حرکت را “بازسازی” می‌نماید. بدون یک برنامه توانبخشی علمی، دقیق و فازبندی شده، شانه شما در معرض خطر عوارض ناتوان‌کننده‌ای مانند خشکی شدید مفصل (چسبندگی)، ضعف دائمی و حتی پارگی مجدد تاندون ترمیم‌شده قرار می‌گیرد. این برنامه توانبخشی، یک ماراتن طولانی‌مدت (اغلب ۶ تا ۱۲ ماه) است که موفقیت آن به همکاری کامل شما و تخصص فیزیوتراپیست‌تان بستگی دارد.

در این مطلب ما به عنوان راهنمای شما، نقشه راه کامل و قدم به قدم فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه را، از روز اول پس از جراحی تا بازگشت کامل به قدرت و فعالیت‌های روزمره، تشریح خواهیم کرد.

جراحی تاندون شانه دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟

وقتی از “عمل تاندون شانه” صحبت می‌کنیم، معمولاً منظور یکی از این دو جراحی رایج است:

1. ترمیم روتاتور کاف (Rotator Cuff Repair): شایع‌ترین نوع جراحی. در این عمل، تاندون یا تاندون‌هایی که از عضله جدا شده و پاره شده‌اند، دوباره با استفاده از بخیه‌ها و ابزارهای کوچکی به نام “انکور” (Anchor) به استخوان بازو متصل می‌شوند.
2. ترمیم تاندون بایسپس (Biceps Tendon Repair): درمان پارگی تاندون عضله دوسر بازویی، که اغلب با روشی به نام “تنودزیس” (اتصال مجدد تاندون به استخوان) انجام می‌شود.

نکته حیاتی این است که این تاندون‌های ترمیم‌شده، در هفته‌های اول بسیار آسیب‌پذیر هستند. آن‌ها مانند یک نهال تازه کاشته شده‌اند که نیاز به محافظت کامل دارند تا بتوانند به استخوان جوش بخورند.

چرا فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه، اجباری و غیرقابل حذف است؟

پاسخ در چهار چالش بزرگ پس از جراحی نهفته است که فیزیوتراپی به طور مستقیم آن‌ها را هدف قرار می‌دهد:

۱. دشمن شماره یک: خشکی و چسبندگی مفصل (Arthrofibrosis)

مفصل شانه، متحرک‌ترین مفصل بدن است و به همین دلیل، در صورت بی‌حرکتی، به سرعت خشک می‌شود. پس از جراحی، التهاب و خونریزی داخلی باعث ایجاد بافت اسکار (چسبندگی) در داخل مفصل می‌شود. اگر این چسبندگی‌ها مدیریت نشوند، می‌توانند منجر به عارضه دردناک و ناتوان‌کننده‌ای به نام فیزیوتراپی شانه یخ زده (Frozen Shoulder) شوند که درمان آن خود ماه‌ها طول می‌کشد.

۲. مهار عصبی و تحلیل عضلانی (Muscle Inhibition & Atrophy)

پس از جراحی، سیستم عصبی بدن برای محافظت از ناحیه آسیب‌دیده، به طور خودکار عضلات اطراف شانه (به‌ویژه روتاتور کاف و دلتوئید) را “خاموش” یا مهار می‌کند. این “مهار عصبی” اگر به سرعت برطرف نشود، منجر به تحلیل رفتن شدید و سریع عضلات می‌شود. به همین دلیل است که بازوی شما پس از چند هفته در اسلینگ، به طور قابل توجهی لاغرتر به نظر می‌رسد.

۳. از دست رفتن ریتم حرکتی (Scapulohumeral Rhythm)

حرکت شانه، یک رقص هماهنگ بین استخوان بازو و استخوان کتف (اسکاپولا) است. پس از ماه‌ها درد قبل از عمل و سپس دوره بی‌حرکتی بعد از آن، این هماهنگی کاملاً به هم می‌ریزد. فیزیوتراپی برای بازآموزی این ریتم و فعال‌سازی مجدد عضلات تثبیت‌کننده کتف (که در مطلب فیزیوتراپی شکستگی کتف به اهمیت آن‌ها اشاره شد) حیاتی است.

۴. محافظت از تاندون ترمیم‌شده (Protecting the Repair)

این مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش کار است. یک فیزیوتراپیست متخصص می‌داند که تاندون ترمیم‌شده تا هفته‌ها توانایی انقباض فعال را ندارد. عجله کردن در تمرینات و فشار آوردن زودهنگام، می‌تواند به سادگی منجر به پارگی مجدد تاندون شود. فیزیوتراپی یک فرآیند بیولوژیک است که باید همگام با سرعت ترمیم بافت پیش برود.

نقشه راه توانبخشی: ۴ فاز اصلی فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه

برنامه توانبخشی پس از ترمیم روتاتور کاف، یک پروتکل دقیق و مبتنی بر زمان‌بندی بیولوژیک است:

فاز ۱: فاز محافظت حداکثری (معمولاً هفته ۰ تا ۶)

• هدف اصلی: محافظت کامل از تاندون ترمیم‌شده، کنترل درد و تورم، جلوگیری از خشکی شدید.
• وضعیت بیمار: بیمار تقریباً ۲۴ ساعته (حتی هنگام خواب) از اسلینگ یا آویز دست مخصوص استفاده می‌کند.
• اقدامات در فیزیوتراپی:
  • مدیریت درد و تورم: استفاده از کرایوتراپی (یخ)، لیزر پرتوان و TENS.
  • حرکات غیرفعال (Passive ROM): این بخش حیاتی است. فیزیوتراپیست دست شما را به آرامی و بدون هیچ انقباضی از جانب شما، در دامنه‌های مشخص حرکت می‌دهد تا از چسبندگی جلوگیری کند. بیمار در این مرحله یک “مسافر” است.
  • تمرینات مفاصل مجاور: بیمار به طور فعال انگشتان، مچ دست و آرنج خود را حرکت می‌دهد تا از خشکی و لخته شدن خون جلوگیری کند.
• بزرگترین اشتباه در این فاز: تلاش برای بالا آوردن فعال دست یا بلند کردن هر جسمی، حتی یک لیوان آب.

فاز ۲: فاز حرکت فعال و حذف اسلینگ (معمولاً هفته ۶ تا ۱۲)

• هدف اصلی: حذف تدریجی اسلینگ، دستیابی به دامنه حرکتی کامل (ابتدا غیرفعال و سپس فعال) و بیدار کردن عضلات.
• اقدامات در فیزیوتراپی:
  • حرکات فعال کمکی (Active-Assisted ROM): بیمار با کمک دست سالم یا یک چوب‌دستی، شروع به حرکت دادن دست آسیب‌دیده می‌کند.
  • تمرینات ایزومتریک: انقباض ملایم عضلات شانه بدون حرکت دادن مفصل.
  • فعال‌سازی عضلات کتف: تمریناتی مانند بالا انداختن شانه و نزدیک کردن کتف‌ها به هم.
  • شروع تمرینات آونگی (Pendulum).

فاز ۳: فاز تقویت اولیه و استقامت (معمولاً هفته ۱۲ تا ۲۰)

• هدف اصلی: شروع برنامه تقویتی تدریجی، بهبود استقامت عضلانی و بازیابی ریتم حرکتی.
• اقدامات در فیزیوتراپی:
  • شروع تمرینات مقاومتی سبک: این آغاز کار واقعی عضلات روتاتور کاف است. تمرینات با استفاده از کش‌های مقاومتی (تراباند) در دامنه‌های کنترل‌شده شروع می‌شود.
  • تقویت عضلات دلتوئید و بایسپس: با وزنه‌های بسیار سبک.
  • تمرینات زنجیره بسته (Closed-Chain): مانند فشار دادن دست به دیوار.
  • اصول این تمرینات تقویتی مشابه برنامه‌های فیزیوتراپی کشیدگی تاندون شانه است، اما با احتیاط بسیار بیشتر.

فاز ۴: فاز تقویت پیشرفته و بازگشت به عملکرد (معمولاً ماه ۵ تا ۹)

• هدف اصلی: بازگرداندن قدرت کامل، توان انفجاری (برای ورزشکاران) و بازگشت ایمن به فعالیت‌های سطح بالا (شغلی یا ورزشی).
• اقدامات در فیزیوتراپی:
  • تمرینات مقاومتی پیشرفته: افزایش تدریجی وزنه‌ها و استفاده از دستگاه‌های بدنسازی.
  • تمرینات عملکردی: شبیه‌سازی حرکات مورد نیاز در زندگی روزمره یا شغل بیمار.
  • تمرینات پلایومتریک: (مخصوص ورزشکاران) تمرینات پرتابی و انفجاری. این مرحله در حیطه فیزیوتراپی ورزشی قرار می‌گیرد.

نقش تجهیزات پیشرفته در تسریع بهبودی پس از جراحی شانه

در یک کلینیک مدرن، فیزیوتراپیست از ابزارهای پیشرفته برای بهینه‌سازی فرآیند درمان استفاده می‌کند:

• لیزر پرتوان (HPLT) و تکارتراپی: در فاز ۱ و ۲ برای کاهش التهاب عمقی و تسریع فرآیندهای ترمیم سلولی در محل اتصال تاندون به استخوان.
• تحریک الکتریکی عضلانی (NMES): ابزاری حیاتی در فاز ۱ و ۲ برای جلوگیری از تحلیل عضلانی و “بیدار کردن” عضلات مهار شده روتاتور کاف.
• بیوفیدبک (Biofeedback): در فاز ۲ و ۳ برای بازآموزی و فعال‌سازی دقیق عضلات تثبیت‌کننده کتف که کنترل ارادی آن‌ها دشوار است.
• شاک‌ویو تراپی (Shockwave Therapy): در فازهای بعدی، در صورت بروز عوارضی مانند تاندونیت کلسیفیه یا چسبندگی‌های مقاوم، از این دستگاه استفاده می‌شود.

خدمات تخصصی کلینیک فیزیوتراپی دایان برای توانبخشی شانه

در کلینیک فیزیوتراپی دایان، ما عمیقاً به ماهیت حساس و طولانی‌مدت فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه واقفیم. ما می‌دانیم که موفقیت جراحی شما در دستان ما و در تعهد شما به یک برنامه توانبخشی علمی نهفته است. فیزیوتراپی دایان در خیابان دولت و مناطق شمالی مانند پاسداران، با تجربه بالا در توانبخشی پس از جراحی‌های ارتوپدی، آماده همراهی با شماست.

برنامه درمانی شما در کلینیک دایان پس از یک ارزیابی جامع و با هماهنگی کامل با پزشک جراح شما، به صورت کاملاً فردی طراحی می‌شود. ما با بهره‌گیری از لیزر پرتوان و تکارتراپی برای مدیریت درد و تسریع ترمیم، NMES برای مبارزه با ضعف عضلانی، بیوفیدبک برای بازآموزی ریتم حرکتی و تکنیک‌های پیشرفته درمان دستی برای جلوگیری از خشکی مفصل، شما را در تمام فازهای بهبودی هدایت می‌کنیم. هدف ما در کلینیک دایان، نه تنها بازگرداندن دامنه حرکتی، بلکه بازگرداندن عملکرد کامل و اعتماد به نفس شما برای یک زندگی بدون محدودیت است.

☎️ برای دریافت مشاوره و نوبت‌دهی، با شماره تلفن‌های ۰۲۱۲۲۷۸۶۰۴۹ – ۰۹۱۲۸۳۴۰۵۳۶ تماس بگیرید.

سوالات متداول فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه

• چه مدت باید از اسلینگ (آویز دست) استفاده کنم؟ این بستگی کامل به نوع جراحی و نظر جراح شما دارد. برای ترمیم‌های روتاتور کاف، معمولاً بین ۴ تا ۶ هفته است.
• چه زمانی می‌توانم رانندگی کنم؟ معمولاً پس از حذف کامل اسلینگ و زمانی که دامنه حرکتی و قدرت کافی برای کنترل فرمان را داشته باشید (حدود ۸ تا ۱۲ هفته)، اما مجوز نهایی باید توسط جراح صادر شود.
• دردناک‌ترین بخش فیزیوتراپی کدام است؟ فاز دوم (بازیابی حرکت فعال) می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا مفصل سفت شده و باید به تدریج حرکت داده شود. اما فیزیوتراپیست ماهر، این کار را در محدوده تحمل شما انجام می‌دهد.
• چرا پس از چند ماه هنوز درد دارم؟ بهبودی کامل تاندون شانه یک فرآیند طولانی است. داشتن مقداری درد متناوب، به‌ویژه پس از فعالیت، تا ۶ ماه یا بیشتر طبیعی است.

صبوری و تخصص، کلید بازگشت به قدرت

فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه یک سفر طولانی و نیازمند صبوری و تعهد است. این یک سرمایه‌گذاری حیاتی برای سلامت آینده مفصل شماست. عجله کردن یا نادیده گرفتن این مرحله می‌تواند تمام زحمات جراح را از بین برده و منجر به نتایج ضعیف شود.

انتخاب یک مرکز فیزیوتراپی تخصصی و مجهز مانند کلینیک فیزیوتراپی دایان، که از دانش روز، تیمی مجرب و ابزارهای پیشرفته برای ارزیابی و درمان شما استفاده می‌کند، تضمین‌کننده یک بازگشت ایمن، کامل و پایدار به اوج سلامتی و عملکرد است.