علت و درمان درد شانه در شب

درد شانه‌ای که در طول روز قابل تحمل است اما شب‌ها هنگام خواب شدت می‌گیرد، یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلات اسکلتی–عضلانی محسوب می‌شود. این سناریوی تکراری و فرساینده، داستان زندگی هزاران بیماری است که به کلینیک فیزیوتراپی دایان مراجعه می‌کنند. جمله‌ای که ما هر روز می‌شنویم این است: “آقای دکتر، روزها با دردش کنار می‌آیم و کار می‌کنم، اما شب‌ها انگار شانه ام را با مته سوراخ می‌کنند.”

درد شانه در شب (Nocturnal Shoulder Pain) فقط یک درد ساده نیست؛ دزدِ کیفیت زندگی شماست. وقتی خواب شما مختل شود، ترمیم بافت‌ها متوقف می‌شود، آستانه تحمل درد پایین می‌آید و افسردگی و خستگی بر شما غلبه می‌کند. اما خبر خوب اینجاست: این درد “بی‌دلیل” نیست. شب‌ها فیزیولوژی بدن تغییر می‌کند و بیماری‌های پنهان شانه خود را آشکار می‌کنند.

در این مطلب، ما قصد داریم راز درد شبانه را فاش کنیم. از بررسی دقیق علت‌ها (مثل آرتروز و پارگی تاندون) تا آموزش “نحوه صحیح خوابیدن” و معرفی جدیدترین متدهای درمانی در کلینیک دایان. اگر مطلب ما در مورد درمان آرتروز شانه را خوانده‌اید، این مطلب مکمل حیاتی آن برای بازگرداندن خواب آرام به چشمان شماست.

چرا درد شانه در شب شدیدتر می‌شود؟

تشدید درد شانه در شب به ۴ دلیل فیزیولوژیک اصلی رخ می‌دهد:

1. ریتم شبانه‌روزی التهاب: سطح کورتیزول (ضدالتهاب طبیعی بدن) در شب کاهش و سطح ملاتونین افزایش می‌یابد که باعث شعله‌ور شدن پروسه التهابی (سیتوکین‌ها) می‌شود.

2. حذف اثر جاذبه: وقتی دراز می‌کشید، اثر جاذبه که در روز بازو را به پایین می‌کشید حذف شده و سر استخوان بازو به سمت بالا حرکت کرده و تاندون‌های ملتهب را فشرده می‌کند.

3. کاهش جریان خون: در حالت خواب و بی‌حرکتی، میکروسیرکولاسیون (گردش خون مویرگی) در تاندون‌ها کم می‌شود که باعث تجمع مواد زائد و درد ایسکمیک می‌گردد.

4. فشار مکانیکی مستقیم: خوابیدن روی شانه یا فشار تشک، بورس‌های ملتهب را له می‌کند.

۷ دلیل اصلی درد شبانه شانه

هر درد شبانه‌ای یکسان نیست. نوع دردی که حس می‌کنید، سرنخ تشخیص بیماری است.

۱. تاندونیت و پارگی روتاتور کاف (شایع‌ترین علت)

روتاتور کاف گروهی از ۴ عضله است که شانه را در جای خود نگه می‌دارند.

• علائم شبانه: دردی مبهم در قسمت خارجی بازو که وقتی دست را زیر بالش می‌گذارید یا روی آن می‌خوابید، تیز می‌شود.

• چرا شب درد می‌گیرد؟ چون در طول روز خونرسانی این تاندون ضعیف است و در شب این خونرسانی کمتر هم می‌شود. اگر تاندون پاره باشد، خوابیدن باعث سایش لبه‌های پارگی می‌شود. (برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان، مطلب فیزیوتراپی روتاتور کاف را بخوانید)

۲. بورسیت شانه (التهاب بالشتک‌ها)

بورس‌ها کیسه‌های حاوی مایع هستند که اصطکاک را کم می‌کنند.

• علائم شبانه: دردی ضربان‌دار و گرم که اگر تصادفاً روی شانه بغلتید، مثل برق‌گرفتگی بیدارتان می‌کند.

• مکانیزم: وقتی دراز می‌کشید، مایع داخل بورس در اثر فشار جمع شده و گیرنده‌های درد را به شدت تحریک می‌کند. (مرتبط با فیزیوتراپی بورسیت شانه)

۳. شانه یخ‌زده (Frozen Shoulder)

این بیماری کابوس شبانه است.

• علائم شبانه: درد حتی بدون اینکه روی شانه بخوابید وجود دارد. درد معمولاً در بازو پخش می‌شود و با کوچکترین حرکت پتو تشدید می‌شود.

• نکته مهم: درد شبانه یکی از علائم شاخص فاز اول (فاز انجماد) است. اگر خشکی شدید دارید، حتماً مطلب فیزیوتراپی شانه یخ زده را مطالعه کنید.

۴. آرتروز شانه (ساییدگی مفصل)

بیمارانی که دچار آرتروز هستند، معمولاً از “درد دندان‌درد مانند” در عمق شانه شکایت دارند.

• علائم شبانه: درد عمقی و مداوم که با احساس خشکی صبحگاهی همراه است. در آرتروز، التهاب سینوویوم در شب به اوج می‌رسد.

۵. تاندونیت کلسیفیه (رسوب کلسیم)

• علائم شبانه: دردی بسیار شدید، ناگهانی و غیرقابل تحمل که هیچ مسکنی حریفش نیست. بیمار احساس می‌کند یک سنگ در شانه‌اش گیر کرده است. در این موارد شاک ویو تراپی شانه نجات‌بخش است.

۶. سندرم گیرافتادگی شانه (Impingement)

• علائم شبانه: وقتی دست را بالای سر می‌گذارید (پوزیشن دست زیر سر)، درد شروع می‌شود. این پوزیشن فضای تاندون‌ها را تنگ کرده و باعث گازگرفتگی تاندون می‌شود. (مرتبط با فیزیوتراپی قوس دردناک شانه)

۷. درد ارجاعی گردن (Radiculopathy)

گاهی شانه بی‌گناه است! بیرون‌زدگی دیسک گردن (C5-C6) می‌تواند دردی ایجاد کند که به شانه و بازو تیر می‌کشد. اگر درد شما با بی‌حسی انگشتان همراه است، مشکل احتمالاً از گردن است.

راهنمای تصویری: چگونه با درد شانه بخوابیم؟

یکی از مهم‌ترین بخش‌های درمان، اصلاح وضعیت خواب (Sleep Hygiene) است. در کلینیک دایان، ما این پوزیشن‌ها را به بیماران آموزش می‌دهیم:

وضعیت ۱: خوابیدن به پشت (Supine) – بهترین حالت

این بهترین پوزیشن برای شانه‌های دردناک است، اما یک ترفند دارد:

• نکته طلایی: یک بالش کوچک یا حوله رول شده را زیر آرنج دست دردناک قرار دهید.

• چرا؟ این کار باعث می‌شود شانه در راستای بدن قرار گیرد و به عقب نیفتد. وقتی آرنج روی تخت می‌افتد، سر استخوان بازو به کپسول جلویی شانه فشار می‌آورد و درد ایجاد می‌کند. بالش زیر آرنج، شانه را در “وضعیت استراحت” نگه می‌دارد.

وضعیت ۲: خوابیدن به پهلوی سالم (Side Lying)

اگر عادت دارید به پهلو بخوابید:

• روی شانه سالم دراز بکشید.

• نکته طلایی: یک بالش بزرگ و سفت را در آغوش بگیرید (مثل بغل کردن خرس عروسکی).

• دست دردناک را روی بالش بگذارید. این کار مانع از افتادن شانه به سمت جلو و کشیدگی عضلات پشت کتف می‌شود.

وضعیت ۳: وضعیت ممنوعه!

• هرگز دستتان را زیر سرتان نگذارید.

• هرگز روی شکم نخوابید (این کار گردن و شانه را در بدترین فشار چرخشی قرار می‌دهد).

درمان‌های فوری خانگی (مدیریت بحران در نیمه‌شب)

وقتی ساعت ۳ صبح با درد بیدار می‌شوید، چه کنید؟

1. یخ یا گرما؟

   • اگر دردتان نبض‌دار و داغ است (بورسیت حاد): از کیسه یخ (لای حوله) به مدت ۱۰ دقیقه استفاده کنید.

   • اگر دردتان خشک و گرفته است (آرتروز و گرفتگی عضله): از کیسه آب گرم برای شل شدن عضلات استفاده کنید.

2. کشش ملایم: لبه تخت بنشینید، دست دردناک را آویزان کنید و به آرامی دایره‌های کوچک بزنید (تمرین پاندولی). این کار مایع جمع شده را پخش می‌کند.

3. ژل موضعی: استفاده از ژل‌های خنک‌کننده (منتول) می‌تواند پیام درد را در نخاع بلوکه کند.

فیزیوتراپی دایان: درمان قطعی و ریشه‌ای درد شبانه

درمان‌های خانگی فقط “آتش‌نشان” هستند، آن‌ها آتش را خاموش نمی‌کنند. برای درمان ریشه‌ای، باید علت التهاب (پارگی، رسوب، تاندونیت) درمان شود. در فیزیوتراپی دایان در پاسداران، پروتکل درمانی ما برای دردهای شبانه کاملاً متفاوت از دردهای روزانه است:

۱. لیزر پرتوان؛ دشمن التهاب شبانه

لیزر پرتوان، قوی‌ترین سلاح ما علیه التهاب‌های شبانه است.

• مکانیسم: فوتون‌های لیزر با نفوذ به عمق ۷ سانتیمتری بافت، دقیقاً جایی که بورس و تاندون ملتهب قرار دارند، سطح واسطه‌های التهابی را کاهش می‌دهند.

• نتیجه: بسیاری از بیماران ما گزارش می‌دهند که حتی پس از جلسه اول لیزر، توانسته‌اند برای اولین بار بعد از ماه‌ها، ۴ ساعت مداوم بخوابند. (برای آشنایی با دستگاه، صفحه فیزیوتراپی شانه با دستگاه را ببینید).

۲. تکارتراپی؛ بهبود گردش خون

چون یکی از علل درد شبانه، کاهش خونرسانی است، تکارتراپی با ایجاد گرمای عمقی و گشاد کردن عروق، اکسیژن را به بافت‌های گرسنه می‌رساند و مواد زائد دردزا را از منطقه تخلیه می‌کند.

۳. درمان دستی و درای نیدلینگ

گاهی درد شبانه ناشی از “نقاط ماشه‌ای” فعال در عضلات اینفرااسپیناتوس یا ذوزنقه است که دردشان را شب‌ها به شانه ارجاع می‌دهند.

• درای نیدلینگ (سوزن خشک): فیزیوتراپیست با استفاده از سوزن‌های ظریف، این گره‌ها را باز می‌کند و فشار عصبی را برمی‌دارد.

• موبیلیزاسیون: تکنیک‌های دستی برای باز کردن فضای مفصل و جلوگیری از گیر افتادن تاندون هنگام خواب.

۴. شاک ویو تراپی (برای رسوبات)

اگر علت بی‌خوابی شما تاندونیت کلسیفیه باشد، هیچ درمانی جز شاک ویو نمی‌تواند رسوب را بشکند.

☎️ برای دریافت مشاوره و نوبت‌دهی، با شماره تلفن‌های ۰۲۱۲۲۷۸۶۰۴۹ – ۰۹۱۲۸۳۴۰۵۳۶ تماس بگیرید.

نقش ورزش در کاهش درد شبانه (بایدها و نبایدها)

آیا ورزش کردن درد شب را بدتر می‌کند؟ اگر ورزش‌های سنگین و پرتابی (مثل والیبال) انجام دهید، بله! (مطلب درمان درد شانه هنگام پرتاب در ورزش را ببینید). اما ورزش‌های اصلاحی و تثبیت‌کننده که ما در دایان تجویز می‌کنیم، با خسته کردن “مثبت” عضلات و افزایش جریان خون، به خواب بهتر کمک می‌کنند.

• بهترین زمان ورزش: صبح یا عصر (حداقل ۳ ساعت قبل از خواب). ورزش بلافاصله قبل از خواب ممکن است التهاب را موقتاً بالا ببرد.

• تمرینات پیشنهادی: تمرینات ایزومتریک و کششی ملایم. (نمونه تمرینات در مطلب ورزش درد شانه)

تغذیه و مکمل‌ها برای خواب بهتر بیماران شانه

در کنار فیزیوتراپی، تغذیه سلولی هم مهم است:

• منیزیم: مصرف مکمل منیزیم قبل از خواب باعث شل شدن عضلات اسپاسم شده (Relaxation) می‌شود.

• ملاتونین طبیعی: مصرف آلبالو یا مکمل‌های گیاهی برای تنظیم خواب.

• امگا ۳: دوزهای درمانی امگا ۳ (روغن ماهی) اثر ضدالتهابی قوی دارد که به مرور درد شبانه آرتروز را کم می‌کند.

فیزیوتراپی در منزل؛ راهکار دایان برای موارد حاد

گاهی درد به قدری شدید است یا بیمار (به‌ویژه سالمندان) توانایی خروج از منزل را ندارد. در این شرایط، استرس ناشی از ترافیک و جابجایی می‌تواند درد را بدتر کند. تیم تخصصی کلینیک دایان با تجهیزات کامل (لیزر پرتابل، دستگاه‌های تحریک الکتریکی) خدمات فیزیوتراپی شانه در منزل را ارائه می‌دهد. فیزیوتراپیست وضعیت تخت و بالش بیمار را در منزل بررسی کرده و اصلاحات ارگونومیک لازم را دقیقاً در محیط خواب بیمار انجام می‌دهد.

سوالات متداول (FAQ)

۱. چه نوع بالشی برای درد شانه بهتر است؟ بالش‌های مموری فوم (Memory Foam) که قوس گردن را پر می‌کنند بهترین گزینه هستند. ارتفاع بالش باید طوری باشد که وقتی به پهلو می‌خوابید، ستون فقرات گردنی و سینه‌ای در یک خط صاف باشند. بالش‌های خیلی بلند یا خیلی تخت، درد را بدتر می‌کنند.

۲. آیا بستن شانه با شال یا بریس در شب مفید است؟ گرم نگه داشتن شانه با یک شال پشمی می‌تواند به کاهش خشکی صبحگاهی (در آرتروز) کمک کند. اما استفاده از بریس‌های سفت و محدودکننده در شب توصیه نمی‌شود، مگر اینکه شانه بی‌ثبات باشد یا پزشک تجویز کرده باشد، زیرا باعث کاهش جریان خون می‌شود.

۳. آیا درد شبانه شانه نشانه سرطان است؟ در موارد بسیار نادر، درد شبانه مداوم که با هیچ پوزیشنی تغییر نمی‌کند و با علائمی مثل تب، کاهش وزن بی‌دلیل و تعریق شبانه همراه است، نیاز به بررسی دقیق‌تر پزشکی دارد. اما در ۹۹٪ موارد، علت مشکلات مکانیکی مثل تاندونیت یا آرتروز است.

۴. چقدر طول می‌کشد تا درد شبانه با فیزیوتراپی خوب شود؟ درد شبانه معمولاً اولین علامتی است که با شروع فیزیوتراپی (مخصوصاً لیزر و تکار) بهبود می‌یابد. اکثر بیماران ما گزارش می‌دهند که پس از ۳ تا ۵ جلسه درمان، کیفیت خوابشان تا ۵۰٪ بهبود یافته است.

جمع‌بندی: خواب راحت، حق شماست

درد شانه در شب، دشمن خاموشی است که انرژی روزانه شما را می‌بلعد. اما لازم نیست هر شب با ترس از درد به رختخواب بروید. این درد پیامی از بدن شماست که می‌گوید: “من نیاز به ترمیم دارم”. در کلینیک فیزیوتراپی دایان، ما با ترکیب دانش تخصصی، دستان ماهر و تکنولوژی روز دنیا، به این پیام پاسخ می‌دهیم. هدف ما فقط کاهش درد نیست؛ هدف ما این است که دوباره صبح‌ها با لبخند و انرژی بیدار شوید، نه با درد و خستگی.

اگر امشب هم نگران خوابیدن هستید، همین حالا برای رزرو نوبت مشاوره با ما تماس بگیرید. خواب آرام منتظر شماست.