درمان آرتروز شانه

آیا تا به حال احساس کرده‌اید که شانه‌تان زنگ زده است؟ دردی که ابتدا فقط هنگام بلند کردن اجسام سنگین حس می‌شد، حالا شاید به یک همراه همیشگی تبدیل شده که حتی خواب شبانه را از چشمانتان می‌رباید. صدای “قرچ و قروچ” مفصل هنگام پوشیدن لباس، خشکی صبحگاهی که تا نیم‌ساعت ادامه دارد و ناتوانی در شانه کردن موها، تنها بخشی از واقعیت زندگی با آرتروز شانه (Shoulder Osteoarthritis) است.

بسیاری از مراجعین ما در کلینیک فیزیوتراپی دایان، با تصور اینکه “پیری به سراغشان آمده و راه چاره‌ای نیست” یا “حتماً باید جراحی تعویض مفصل انجام دهند”، ناامیدانه مراجعه می‌کنند. اما علم نوین فیزیوتراپی پاسخ متفاوتی دارد. آرتروز شانه پایان راه نیست؛ بلکه هشداری است برای تغییر مسیر درمان.

در این مطلب، ما نه تنها به چیستی این بیماری می‌پردازیم، بلکه نقشه راه کاملی از درمان آرتروز شانه بدون جراحی، شامل جدیدترین تکنولوژی‌های فیزیوتراپی شانه با دستگاه، تمرینات اصلاحی و راهکارهای خانگی را در اختیار شما قرار می‌دهیم. اگر به دنبال نجات مفصل شانه خود هستید، این مطلب برای شما نوشته شده است.

آناتومی و پاتوفیزیولوژی: در عمق مفصل شانه چه می‌گذرد؟

برای درک درمان، ابتدا باید بدانیم خرابی کجا رخ می‌دهد. شانه پیچیده‌ترین و متحرک‌ترین مفصل بدن است که از کنار هم قرار گرفتن سر استخوان بازو (Humerus) و حفره کم‌عمق گلنوئید (Glenoid) در استخوان کتف تشکیل می‌شود.

۱. نقش حیاتی غضروف هیالین

سطح این استخوان‌ها با لایه‌ای سفید، صیقلی و لغزنده به نام “غضروف هیالین” پوشیده شده است. این غضروف دو وظیفه حیاتی دارد:

• کاهش اصطکاک: اجازه می‌دهد استخوان‌ها مثل قطعات روغن‌کاری شده روی هم بلغزند.

• جذب شوک: فشار وارده به دست را تعدیل می‌کند.

۲. فرآیند تخریب در آرتروز (استئوآرتریت)

در بیماری آرتروز، این غضروف به تدریج خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد، نرم می‌شود، ترک می‌خورد و در نهایت می‌ریزد. وقتی غضروف از بین رفت:

1. تماس استخوان با استخوان: فضای مفصلی کاهش یافته و استخوان‌ها روی هم سابیده می‌شوند.

2. تشکیل خار استخوانی (Osteophytes): بدن برای جبران فشار، شروع به ساخت استخوان اضافی در لبه‌های مفصل می‌کند که باعث محدودیت حرکتی و فیزیوتراپی مفصل شانه می‌شود.

3. التهاب سینوویوم: غشای داخلی مفصل ملتهب شده و مایع مفصلی کیفیت خود را از دست می‌دهد.

انواع آرتروز شانه: چرا من مبتلا شدم؟

شناخت نوع آرتروز در انتخاب روش درمان بسیار مؤثر است. آرتروز شانه همیشه ناشی از افزایش سن نیست.

۱. آرتروز اولیه (Primary Osteoarthritis)

این نوع معمولاً ژنتیکی و وابسته به سن است و در افراد بالای ۵۰ تا ۶۰ سال دیده می‌شود. فرسایش طبیعی مفصل در طول زمان عامل اصلی است.

۲. آرتروز ثانویه (Secondary Osteoarthritis)

این نوع علت مشخصی دارد و می‌تواند در سنین پایین‌تر رخ دهد:

• آرتروز پس از سانحه (Post-Traumatic): اگر در گذشته دچار شکستگی شانه یا دررفتگی شده‌اید، سطح مفصل ناهموار شده و زودتر ساییده می‌شود. درمان‌های ناقص در گذشته، ریسک را بالا می‌برد (مرتبط با فیزیوتراپی شکستگی شانه).

• پارگی روتاتور کاف (Cuff Tear Arthropathy): اگر تاندون‌های نگهدارنده شانه پاره شوند و درمان نشوند، سر استخوان بازو ثبات خود را از دست داده، به سمت بالا حرکت کرده و به سقف شانه ساییده می‌شود.

• نکروز آواسکولار: قطع خون‌رسانی به سر استخوان بازو که باعث مرگ بافت استخوانی و تخریب مفصل می‌شود.

علائم و نشانه‌های هشداردهنده (فراتر از یک درد ساده)

بیماران معمولاً علائم را نادیده می‌گیرند تا زمانی که کار از کار می‌گذرد. مراحل پیشرفت علائم عبارتند از:

مرحله اول: درد فعالیت-محور

در ابتدا، درد فقط پس از فعالیت‌های سنگین یا ورزش حس می‌شود و با استراحت بهبود می‌یابد.

مرحله دوم: خشکی و صدا دادن (Crepitus)

همزمان با پیشرفت بیماری، بیمار صدای “تق‌تق”، “خرچ‌خرچ” یا حس ساییده شدن دو سنگ روی هم را در شانه احساس می‌کند. خشکی صبحگاهی شانه که با گرم کردن بهتر می‌شود، در این مرحله شایع است.

مرحله سوم: درد ارجاعی و شبانه

درد دیگر به فعالیت ربطی ندارد. حتی در استراحت هم وجود دارد و شب‌ها بدتر می‌شود. نکته مهم این است که درد آرتروز شانه گاهی به بازو، گردن یا حتی آرنج تیر می‌کشد. اگر در سمت راست بدن درد دارید، برای رد سایر علل، مطالعه مطلب دلایل درد شانه و بازوی راست ضروری است.

مرحله چهارم: ناتوانی حرکتی (محدودیت عملکردی)

در این مرحله، دامنه حرکتی (Range of Motion) به شدت کم می‌شود. فرد نمی‌تواند دستش را پشت کمر ببرد (مثل بستن پیشبند) یا دستش را بالای سر ببرد. این محدودیت می‌تواند ناشی از تغییر شکل مفصل یا کوتاهی عضلات باشد.

روش‌های تشخیص دقیق در کلینیک دایان

پیش از شروع درمان، ما باید مطمئن شویم درد شما ناشی از آرتروز است، نه دردهای مشابهی مثل فیزیوتراپی قوس دردناک شانه یا پارگی تاندون.

• معاینه فیزیکی: بررسی دامنه حرکتی، قدرت عضلات و لمس نقاط حساس.

• رادیوگرافی (X-Ray): بهترین روش برای دیدن کاهش فضای مفصلی و خارهای استخوانی.

• MRI: برای بررسی وضعیت تاندون‌های روتاتور کاف و بافت نرم.

پروتکل جامع درمان آرتروز شانه (بدون جراحی)

درمان آرتروز شانه در کلینیک فیزیوتراپی دایان بر اساس پروتکل‌های روز دنیا  انجام می‌شود. هدف ما “درمان قطعی” بیماری (که وجود ندارد) نیست، بلکه “مدیریت کامل، حذف درد و بازگشت عملکرد” است.

۱. اصلاح سبک زندگی و ارگونومی (خط اول دفاع)

هیچ درمانی بدون اصلاح عادات غلط مؤثر نیست.

• پرهیز از وضعیت‌های غلط: اگر شانه‌های شما به دلیل کار با کامپیوتر یا گوشی موبایل به جلو متمایل شده‌اند (Forward Shoulder Posture)، فضای مفصلی تنگ‌تر شده و ساییدگی بیشتر می‌شود. انجام تمرینات اصلاحی شانه های گرد و خمیده به جلو برای این افراد الزامی است تا فشار مکانیکی از روی مفصل برداشته شود.

• تغییر الگوی خواب: هرگز روی شانه مبتلا نخوابید. از بالشی استفاده کنید که فاصله گردن تا شانه را پر کند.

۲. مدالیته‌های پیشرفته فیزیوتراپی (تکنولوژی علیه درد)

در کلینیک دایان، ما از تجهیزات پیشرفته برای نفوذ به عمق کپسول مفصلی استفاده می‌کنیم:

الف) لیزر پرتوان

لیزر پرتوان با طول موج‌های خاص، مستقیماً میتوکندری سلول‌های غضروفی و استخوانی را تحریک می‌کند تا ATP (انرژی سلولی) بسازند. این کار باعث:

• کاهش سریع التهاب سینوویوم.

• کاهش ورم استخوان زیر غضروف (Bone Edema).

• ترمیم بافت‌های نرم اطراف مفصل می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد دستگاه‌ها، صفحه فیزیوتراپی شانه با دستگاه را ببینید.

ب) تکارتراپی

در آرتروز، عضلات اطراف شانه برای محافظت از مفصل دچار اسپاسم شدید می‌شوند (“گارد گرفتن عضله”). تکارتراپی با ایجاد گرمای عمقی از طریق امواج رادیویی، جریان خون را در عمق مفصل تا چندین برابر افزایش می‌دهد، عضلات را شل می‌کند و خشکی مفصل را از بین می‌برد.

ج) مگنت تراپی

میدان‌های مغناطیسی پالس‌دار (PEMF) اثرات ثابت شده‌ای بر استخوان‌سازی و ترمیم غضروف دارند. مگنت تراپی در فیزیوتراپی مفصل شانه به بهبود کیفیت استخوان زیر غضروف و کاهش درد مزمن کمک شایانی می‌کند.

د) شاک ویو تراپی (در موارد خاص)

اگر آرتروز همراه با رسوب کلسیم در تاندون باشد، شاک ویو تراپی بهترین گزینه است.

۳. درمان‌های دستی (Manual Therapy)؛ هنر دستان فیزیوتراپیست

دستگاه‌ها عالی هستند، اما جایگزین دستان فیزیوتراپیست نمی‌شوند. در آرتروز، کپسول مفصلی چروکیده و سفت می‌شود. فیزیوتراپیست با تکنیک‌های تخصصی موبیلیزیشن (Joint Mobilization):

• سطوح مفصلی را به آرامی جدا می‌کند (Distraction).

• لغزش طبیعی استخوان‌ها را بازمی‌گرداند (Gliding).

• دامنه حرکتی را بدون درد افزایش می‌دهد.

۴. تمرین درمانی (Exercise Therapy)؛ کلید طلایی ماندگاری درمان

عضلات قوی، محافظ مفصل هستند. اگر عضلات روتاتور کاف و عضلات اطراف کتف قوی باشند، فشار وزن دست از روی مفصل برداشته شده و به عضلات منتقل می‌شود. برنامه تمرینی ما شامل مراحل زیر است:

• فاز اول (کاهش درد): تمرینات ایزومتریک (انقباض بدون حرکت) و پاندولی (Pendulum) برای حفظ تغذیه مفصل.

• فاز دوم (دامنه حرکتی): استفاده از چوب و قرقره برای باز کردن خشکی شانه.

• فاز سوم (تقویت پیشرفته): تمرینات با کش تراباند و وزنه برای تقویت عضلات روتاتور کاف. (مرتبط با ۷ تمرین برای آرتروز شانه)

نکته مهم: اگر ورزشکار هستید و حین ورزش دچار درد می‌شوید، ممکن است تکنیک شما غلط باشد. مطلب درمان درد شانه هنگام پرتاب در ورزش نکات مهمی برای ورزشکاران دارد.

☎️ برای دریافت مشاوره و نوبت‌دهی، با شماره تلفن‌های ۰۲۱۲۲۷۸۶۰۴۹ – ۰۹۱۲۸۳۴۰۵۳۶ تماس بگیرید.

نقش ناهنجاری‌های اسکلتی در آرتروز شانه

یکی از مواردی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، تاثیر ساختار بدن بر آرتروز است. اگر شانه‌های شما در یک راستا نباشند، فشار نامتقارنی به مفاصل وارد می‌شود.

• شانه نابرابر: اگر یکی از شانه‌هایتان پایین‌تر از دیگری است (مثلاً به دلیل حمل کیف یک‌طرفه یا اسکولیوز)، مفصل در وضعیت مکانیکی بدی قرار دارد و زودتر ساییده می‌شود. تشخیص و اصلاح این مورد با شانه های نابرابر ، علائم و ورزش های فیزیوتراپی امکان‌پذیر است.

ارتباط آرتروز با سایر آسیب‌های شانه

آرتروز معمولاً تنها نیست و علائم و عوارض دیگری نیز دارد.

۱. ناپایداری و جداشدگی شانه

وقتی مفصل ساییده می‌شود، تطابق سطوح استخوانی کم شده و مفصل ممکن است دچار لقی یا ناپایداری شود. در موارد شدید، این موضوع ریسک دررفتگی را بالا می‌برد. برای مدیریت این وضعیت، پروتکل‌های فیزیوتراپی جداشدگی شانه باید همزمان با درمان آرتروز اجرا شوند.

۲. سندرم گیرافتادگی (Impingement)

خارهای استخوانی ناشی از آرتروز می‌توانند فضای تاندون‌ها را تنگ کنند و باعث سندرم گیرافتادگی یا فیزیوتراپی قوس دردناک شانه شوند. در این حالت بیمار هنگام بالا بردن دست در زاویه ۶۰ تا ۱۲۰ درجه درد شدیدی حس می‌کند.

درمان‌های دارویی و تزریقی (کمکی یا اصلی؟)

ما در فیزیوتراپی دایان معتقدیم دارو باید “کمک‌کننده” باشد نه “درمان اصلی”.

• تزریق کورتون: التهاب را سریع سرکوب می‌کند اما موقتی است. تکرار بیش از حد آن (بیش از ۳ بار در سال) می‌تواند باعث پوکی استخوان و تخریب تاندون شود.

• تزریق ژل (اسید هیالورونیک): این ژل‌ها نقش روغن‌کاری مفصل را بازی می‌کنند و برای آرتروزهای خفیف تا متوسط مؤثرند.

• PRP و ارتوکین: روش‌های جدید بیولوژیک که از خون خود بیمار برای ترمیم استفاده می‌کنند. این روش‌ها در کنار فیزیوتراپی نتایج درخشانی دارند.

فیزیوتراپی در منزل: راهکاری برای سالمندان

آرتروز شانه بیماری شایع سالمندان است. بسیاری از این عزیزان به دلیل درد زانو، کمردرد یا مشکلات حرکتی، امکان مراجعه روزانه به کلینیک را ندارند. وقفه در درمان فیزیوتراپی مساوی است با خشک شدن مجدد مفصل. خدمات توسط متخصصین کلینیک دایان، دقیقاً همان کیفیت درمانی کلینیک (تمرین درمانی، منوال تراپی، دستگاه‌های پرتابل) را در محیط امن خانه ارائه می‌دهد تا روند بهبودی متوقف نشود.

تغذیه و مکمل‌ها برای آرتروز شانه

آیا خوردن پای مرغ یا قلم واقعاً غضروف‌ساز است؟ علم می‌گوید تغذیه نقش حمایتی دارد.

• ضدالتهاب‌ها: مصرف زردچوبه (کورکومین)، زنجبیل و امگا ۳ (ماهی) التهاب بدن را کم می‌کند.

• گلوکزامین و کندرویتین: تحقیقات نتایج متناقضی دارند، اما در برخی بیماران به کاهش خشکی مفصل کمک می‌کنند.

• ویتامین D و کلسیم: برای حفظ تراکم استخوان زیر غضروف ضروری هستند.

چه زمانی جراحی لازم است؟

اگر ۶ ماه درمان فیزیوتراپی مداوم (شامل تمرینات منظم، لیزر، منوال تراپی و اصلاح سبک زندگی) انجام شد و درد همچنان زندگی شما را مختل کرده بود، جراحی گزینه آخر است.

• آرتروسکوپی: برای تمیز کردن مفصل و تراشیدن خارهای استخوانی.

• تعویض مفصل شانه (Arthroplasty): تعویض کامل مفصل با پروتز مصنوعی. نکته مهم این است که حتی بعد از جراحی هم شما نیاز به توانبخشی دقیق دارید. (مشابه پروتکل‌های فیزیوتراپی بعد از عمل تاندون شانه).

سوالات متداول در مورد آرتروز شانه

بسیاری از بیماران ما سوالات مشابهی دارند. در این بخش به پرتکرارترین آن‌ها پاسخ می‌دهیم:

۱. آیا ورزش کردن آرتروز شانه را بدتر می‌کند؟

خیر، بی‌حرکتی دشمن اصلی آرتروز است. ورزش‌های سنگین و پرتابی ممنوع است، اما ورزش‌های اصلاحی و تقویتی که توسط فیزیوتراپیست طراحی شده باشند، درمان اصلی هستند. عضلات قوی، سپر محافظ مفصل شما هستند.

۲. آرتروز شانه چه تفاوتی با شانه یخ‌زده دارد؟

در شانه یخ‌زده، مشکل اصلی سفت شدن و چسبندگی کپسول مفصلی است و معمولاً در سه مرحله (درد، انجماد، ذوب شدن) رخ می‌دهد و ممکن است خودبخود خوب شود. اما آرتروز ناشی از تخریب غضروف است، پیشرونده است و خودبخود خوب نمی‌شود، بلکه نیاز به مدیریت مادام‌العمر دارد.

۳. آیا برای درمان آرتروز شانه حتماً باید جراحی کنم؟

خیر. بیش از ۸۰٪ بیماران با درمان‌های غیرجراحی (فیزیوتراپی، دارو، اصلاح سبک زندگی) بهبود می‌یابند. جراحی تعویض مفصل (Arthroplasty) تنها زمانی پیشنهاد می‌شود که درد غیرقابل تحمل باشد و تمام روش‌های دیگر شکست خورده باشند.

۴. گرما درمانی بهتر است یا سرما درمانی؟

برای آرتروز مزمن که با “خشکی” و “سفتی” همراه است، گرما (کیسه آب گرم، دوش آب گرم) بهتر است چون جریان خون را زیاد کرده و عضلات را نرم می‌کند. سرما (Ice Pack) فقط زمانی کاربرد دارد که بعد از یک فعالیت سنگین، شانه دچار التهاب حاد و درد نبض‌دار شده باشد.

۵. چه مدت طول می‌کشد تا فیزیوتراپی اثر کند؟

معمولاً بیماران پس از ۵ تا ۱۰ جلسه فیزیوتراپی (شامل لیزر پرتوان و منوال تراپی) کاهش قابل توجهی در درد احساس می‌کنند. اما برای بازگشت کامل دامنه حرکتی و تقویت عضلات، ممکن است به یک دوره ۶ تا ۸ هفته‌ای نیاز باشد.

جمع‌بندی: چرا باید همین امروز درمان را شروع کنید؟

آرتروز شانه ماهیت پیشرونده دارد. هر روزی که مفصل خشک و ملتهب باقی بماند، بخشی از غضروف ارزشمند شما برای همیشه از دست می‌رود. در کلینیک فیزیوتراپی دایان، ما با ترکیب دانش متخصصین و تکنولوژی روز دنیا، بستری را فراهم کرده‌ایم تا:

1. درد شما بدون نیاز به مسکن‌های قوی کنترل شود.

2. دامنه حرکتی شانه‌تان بازگردد.

3. از رسیدن کار به اتاق عمل جلوگیری شود.

به یاد داشته باشید، درد طبیعی نیست و نباید با آن سازش کرد. شانه‌های شما بار مسئولیت‌های زندگی را به دوش می‌کشند؛ وقت آن است که باری از دوش آن‌ها بردارید.

برای مشاوره تخصصی و شروع درمان آرتروز شانه، همین حالا با ما تماس بگیرید.