توانبخشی چیست؟

مردم اغلب تصور می کنند که توانبخشی همان فیزیوتراپی است اما توانبخشی پس از یک جراحت یا جراحی سخت انجام می شود.

هنوز افرادی هستند که توانبخشی را درمانی برای اعتیاد به الکل یا دارو می دانند.

چند سال پیش یک خواننده بریتانیایی آهنگی به نام Rehab بیرون داد که بسیار محبوب شد. شعر این آهنگ درباره تردید برای رفتن به دنبال درمان های ترک اعتیاد بود.

توانبخشی همچنین می تواند شکلی از مشاوره شغلی باشد. کارگران مجروح با توانبخشی شغلی دوباره یاد می‌گیرند که چگونه کارهای مربوط به شغل شان را انجام دهند.

مثال دیگر درمان هایی هستند که بیماران اغلب پس از یک حمله قلبی دریافت می کنند. بیماران در چنین شرایطی در برنامه های بازتوانی و توانبخشی قلب و عروق شرکت می‌کنند.

در این برنامه ها آنها تغییرات سبک زندگی مناسب، مانند ورزش، ترک سیگار، تغییرات رژیم غذایی، کاهش وزن و کنترل استرس را خواهند آموخت.

به طور مشابه یک شکل معمول برای مدیریت درد مزمن، درمانی با عنوان توانبخشی بیماران مبتلا به درد مزمن است.

برنامه های توانبخشی بیماران مبتلا به درد مزمن، جز درمان های میان رشته ای هستند.

در این برنامه‌ها تغییرات سبک زندگی سالم که درد را به مرور کاهش میدهند و راه های مناسب مقابله با دردهای مزمن آموزش داده می شود.

چرا تمام  این درمان های مختلف توانبخشی نامیده می شوند؟ وجه اشتراک آنها چیست؟

مدل مراقبتی توانبخشی

این سوال ها به صورت ضمنی به این نکته اشاره دارند که باید یک قدم به عقب برداریم و بدون توجه به ویژگی‌های خاص این درمان‌های مختلف، درک کنیم که هر کدام از این درمان ها چه نقشی در مدل مراقبتی دارند.

این مدل مراقبتی، مدل مراقبتی توانبخشی نامیده می شود.

با توضیح بیشتر درباره این مدل می‌توان تمایز بین این مدل با مدل دیگر مراقبت های سلامتی که مدل مراقبت های پزشکی است را درک کرد.

مدل مراقبتی توانبخشی بر آنچه بیماران می توانند برای بهبود حال خود انجام دهند تمرکز دارد. بیماران تغییرات سبک زندگی و راه های مقابله با بیماری را می آموزند.

به کارگیری مستمر این راهکار ها به مرور زمان سلامت بیمار را ارتقا می‌دهد.

خود مدیریتی عبارتی است که اشاره به این تغییرات ارتقا دهنده سلامت دارد. مراقبت با مدل توانبخشی معمولاً بهترین گزینه برای عارضه های مزمن و بیماری های درمان ناپذیر است.

توانبخشی با کاهش تاثیرات بیماری های مزمن بر زندگی افراد، به بهبود شرایط بیمار کمک می کند.

با یادگیری موفقیت آمیز نحوه خود مدیریتی یک عارضه مزمن، بیماران می توانند بیماری شان را تحت کنترل درآورند و به زندگی خود ادامه دهند.

مدل توانبخشی در مراقبت های سلامتی با مدل مراقبت های پزشکی تفاوت دارد. مورد دوم مدلی است که مبنای آن بر ارائه داروها و عمل های جراحی است.

این مدل بر آنچه ارائه دهنده خدمات سلامت می تواند برای بیمار انجام دهد تاکید دارد.

هدف آن تسکین علائم و در حالت ایده آل درمان قطعی است. این مدل معمولاً بیشتر برای عارضه های حاد مانند جراحت ها و بیماری های عفونی مناسب است.

 هر کدام از این دو مدل مراقبتی در موقعیت های خاصی مورد استفاده قرار میگیرند.

به جرات میتوان گفت که هیچکس برای آپاندیسیت حاد اقدام به خودمراقبتی نمی‌کند یا برای درمان اعتیاد به الکل به جستجوی بهترین متخصص نمی رود.

ما در صورت ابتلا به آپاندیسیت و دیگر عارضه های  قابل درمان بر رویه های مراقبتی پزشکی تمرکز می کنیم.

توانبخشی و خودمدیریتی برای عارضه های مزمنی مانند وابستگی به الکل در نظر گرفته می شود.

بیماری های مزمن

عامل اساسی در تعیین نوع مراقبت، مزمن بودن یا نبودن بیماری است. اگر عارضه یا بیماری مزمن باشد هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، بنابراین توانبخشی شیوه درمانی مناسب خواهد بود.

گاهی اوقات داروهایی برای کنترل یک عارضه مزمن وجود دارند، مثلاً انسولین برای دیابت یا داروهای مخصوص کلسترول بالا برای بیماری های قلبی و داروهای ضد افسردگی و ضد صرع برای درد مزمن.

همچنین گاهی اوقات بعضی عمل های جراحی خاص کمک می‌کنند که فرد مبتلا به بیماری قلبی زنده بماند اما در نهایت نمی‌توانند بیماری پیش زمینه ای را درمان کنند بنابراین در صورت ابتلا به یک بیماری مزمن اکثر بیماران نوعی از مراقبت‌های توانبخشی را ترجیح می‌دهند؛ مراقبت هایی که تمرکز شان بر کارهایی است که بیمار می تواند برای به حداقل رساندن عارضه و تاثیرات آن انجام دهد.

 مدل مراقبتی توانبخشی برای بعضی از شاخص‌ترین مشکلات سلامتی حال حاضر از جمله دیابت، بیماری قلبی، درد مزمن و دیگر عارضه ها استفاده می شود.

 در مورد دیابت، این نوع مراقبت، آموزش به بیماران دیابتی یا خودمدیریتی دیابت نامیده می شود.

در این روش تمرکز بر پذیرش مزمن بودن بیماری، تغییرات رژیم غذایی، کاهش وزن با ورزش و کنترل حالات روحی و استرس است.

در مورد بیماری های قلبی این شیوه توانبخشی قلبی-عروقی نامیده می شود.

تمرکز در این مدل بر پذیرش مزمن بودن عارضه، تغییرات در رژیم غذایی، کاهش وزن، ترک سیگار، ورزش و مدیریت حالات روحی و استرس است.

در مورد درد مزمن، در برنامه‌های توانبخشی بیمار مبتلا به درد مزمن از مدل مراقبتی توانبخشی استفاده میشود.

تمرکز در این برنامه ها بر پذیرش مزمن بودن درد، ورزش، تکنیک های آرام‌سازی و استراتژی های رفتاری شناختی موثر در کاهش درد، بی خوابی، استرس اضطراب و افسردگی است.

هدف هر کدام از این نوع برنامه ها این است که بیماران به طور موفقیت آمیزی خودشان بیماری مزمن خود را کنترل کنند و بتوانند با وجود این بیماری به خوبی به زندگی شان ادامه دهند.

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی در منزل

تفاوت های کلیدی بین مدل های مراقبتی پزشکی و توانبخشی

جدول ذیر تفاوت های کلیدی بین مدل های مراقبتی پزشکی و توانبخشی را مشخص کرده است.

مدل مراقبتی توانبخشی	مدل مراقبت های پزشکی
هدف ایده آل در این نوع مراقبت، کمک به بیماران در ایجاد تغییرات سالم، پذیرش بیماری، سازگاری، جبران کردن، فائق آمدن بر مشکلات و ادامه زندگی با وجود بیماری است.	هدف ایده آل در این نوع مراقبت ارائه درمان یا درمان سریع است.
هدف بهبود هرچه بیشتر و روزانه بیمار است.	هدف بازگشت به عملکرد سابق است (شرایطی که بیمار قبل از شروع بیماری داشته است)
به آنچه بیمار می تواند در به دست آوردن دوباره کنترل انجام دهد، امید بسته شده است.	به آنچه ارائه‌دهنده خدمات سلامتی می تواند برای بیمار انجام دهد، امید بسته شده است.
به بیمار قدرت داده می شود (کنترل به صورت درونی صورت می گیرد).	همه چیز به قدرت فرد متخصص بستگی دارد (کنترل از بیرون صورت میگیرد).
ارتباطات در زمینه درمان کمتر حالت سلسله مراتبی دارد. فرد ارائه دهنده خدمات درمانی مانند یک مربی بیمار را آموزش داده و به او انگیزه می‌دهد. بیمار مانند یک ورزشکار تمرین ها و کارها را انجام می‌دهد و تغییرات را اعمال می کند.	ارتباطات درمانی به صورت سلسله مراتبی است. ارائه دهنده خدمات درمانی یک متخصص یا فردی است که در این زمینه فعالیت دارد. بیمار به صورت منفعل درمان ها را دریافت می کند.
پیشرفت تدریجی و افزایشی است: با درجه	پیشرفت کیفی است: درمان شده است یا خیر
پیشرفت آرام آرام صورت می گیرد. توانبخشی یک روند نسبتاً آرام و کند است.	پیشرفت تدریجی و افزایشی است: با درجه
هرچه مراقبت‌های توانبخشی بیشتر ادامه پیدا کنند و هر چه بیمار بیشتر در دنبال کردن برنامه ها استقامت به خرج دهد، نتایج بهتری گرفته خواهد شد.	از جایی به بعد اثر بخشی نتایج کاهشی می‌شود، مثلا هرچقدر که بیمار عمل های بیشتری را برای یک بیماری انجام دهد، احتمال بدست آمدن نتایج امیدبخش کمتر میشود.
برای بیماری ها و عارضه های مزمن مناسب است.	برای جراحت ها و بیماری های حاد مناسب است.

بیشتر بخوانید: ۵ تمرین توانبخشی آسیب تنیس البو

اگر می خواهید با یکی از فیزیوتراپیستهای ما در کلینیک دایان در مورد برنامه های توانبخشی مناسب برای یک بیماری خاص مشورت کنید همین امروز با ما تماس بگیرید.

شماره تماس های کلینیک دایان: 02122764555 – 09128340536-  02122786049

برای اطلاع از آدرس و راه های ارتباطی دیگر کلینیک به صفحه تماس با ما مراجعه کنید.