ام آر آی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی)
اسکن ام آر آی (MRI) آزمایشی بدون درد است که با استفاده از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و کامپیوتر، تصاویر واضحی از اندام ها و ساختارهای داخل بدن تهیه می کند.
از آنجایی که MRI از اشعه ایکس یا اشعه های دیگر استفاده نمی کند، برای افرادی که به طور مکرر برای نظارت، تشخیص یا درمان به تصویربرداری به ویژه از مغز نیاز دارند انتخابی مناسب است.
پزشکان برای ارزیابی، تشخیص و کنترل بیماری های مختلف از این آزمایش استفاده می کنند.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
ام آر آی بسته
دستگاه ام آر آی بسته، از یک حلقه آهنربایی تشکیل شده که یک سوراخ بسته و باریک در وسط آن قرار داشته و برای تهیه تصاویر در این قسمت دراز می کشید.
این فضای تنگ در برخی افراد منجر به اضطراب و ناراحتی می شود، اما این دستگاه ها تصاویری بهتر و با کیفیت بیشتری تهیه می کنند.
اگر درباره اسکن MRI مضطرب هستید یا از فضاهای بسته می ترسید، با پزشک صحبت کنید.
در صورت نیاز گزینه های آرام بخش (داروهایی برای ایجاد احساس آرامش) یا در صورت لزوم حتی بیهوشی در نظر گرفته می شود.
ام آر آی باز
ام آر آی باز به نوع دستگاهی که تصاویر را می گیرد اشاره دارد. معمولا دستگاه ام آر آی باز دارای دو آهنربای مسطح است که زیر و روی بدن قرار گرفته و فضای زیادی بین آن ها وجود دارد تا بتوانید در آن قسمت دراز بکشید.
در این دستگاه فضایی باز از دو طرف ایجاد شده و نگرانی بسیاری از افراد برای قرار گرفتن در دستگاه های بسته را کاهش می دهد.
با این حال، دستگاه های باز به اندازه دستگاه های ام آر آی بسته تصاویر واضحی نمی گیرند.
ام آر آی با کنتراست
در برخی از آزمایشات MRI از تزریق ماده کنتراست استفاده می شود. ماده کنتراست حاوی گادولینیوم یا یک فلز خاکی کمیاب است.
وجود این ماده در بدن خواص مغناطیسی مولکول های آب مجاور را تغییر داده و کیفیت تصاویر را افزایش می دهد. این حساسیت و کیفیت بالای تصاویر تشخیص را راحت تر می کند.
ماده کنتراست تشخیص موارد زیر را آسان تر می کند:
- تومورها
- التهاب
- عفونت
- خون رسانی به اندام های خاص
- رگ های خونی
در ام آر آی با ماده کنتراست، پزشک یک کاتتر داخل وریدی را در رگ دست یا بازو قرار داده و ماده کنتراست را تزریق می کند.
ماده کنتراست دارویی بی خطر است و عوارض جانبی خفیف تا شدید دارد، اما واکنش های شدید به ندرت اتفاق می افتند.
تفاوت ام آر آی و سی تی اسکن
ام آر آی از آهنرباها، امواج رادیویی و کامپیوتر و سی تی اسکن از اشعه ایکس و کامپیوتر برای ایجاد تصاویری از داخل بدن استفاده می کند.
پزشکان معمولا ترجیح می دهند به جای سی تی اسکن از ام آر آی برای بررسی قسمت های غیر استخوانی یا بافت های نرم داخل بدن استفاده کنند.
ام آر آی ایمن تر است زیرا از پرتوهای یونیزان آسیب رسان اشعه ایکس استفاده نمی کند.
همچنین ام آر آی نسبت به اشعه ایکس و سی تی اسکن معمولی تصاویر واضح تری از مغز، نخاع، اعصاب، ماهیچه ها، رباط ها و تاندون ها ارائه می دهد.
با این حال ام آر آی برای تمام افراد مناسب نیست. میدان مغناطیسی ام آر آی ایمپلنت های فلزی را جابجا کرده یا بر عملکرد دستگاه هایی مانند ضربان ساز و پمپ های انسولین تأثیر می گذارد.
در چنین وضعیتی سی تی اسکن بهترین گزینه جایگزین خواهد بود. ام آر آی معمولا گرانتر از تصویربرداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن است.
بیشتر بخوانید : آیا قبل از فیزیوتراپی ام آر آی یا عکس رادیولوژی لازم است؟
ام آر آی چه بخش هایی از بدن را نشان می دهد
MRI تصاویر دقیقی از داخل بدن تولید کرده و پزشک قادر است ساختارهای مختلفی از جمله موارد زیر را مورد ارزیابی قرار دهد:
- مغز و بافت های عصبی اطراف
- اندام های سینه و شکم از جمله قلب، کبد، مجاری صفراوی، کلیه ها، طحال، روده، پانکراس و غدد فوق کلیوی
- بافت سینه
- ستون فقرات و نخاع
- اندام های لگن از جمله مثانه و اندام های تولید مثل (رحم و تخمدان ها در زنان و غده پروستات در مردان)
- رگ های خونی
- گره های لنفاوی
چه زمانی ام آر آی نیاز است
پزشک از ام آر آی برای تشخیص یا نظارت بر درمان برای بسیاری از بیماری های مختلف استفاده می کند. همچنین انواع مختلفی از ام آر آی وجود دارد که بر اساس ناحیه مورد نظر بدن انتخاب می شوند.
ام آر آی مغز و نخاع به ارزیابی و تشخیص مشکلات زیر کمک می کند:
- آنوریسم های مغزی
- تومورهای مغزی و ستون فقرات
- صدمات مغزی و ستون فقرات ناشی از ضربه
- فشردگی یا التهاب نخاع و اعصاب
- مالتیپل اسکلروزیس
- مشکلات نخاع
- آناتومی و تراز ستون فقرات
- سکته
بیشتر بخوانید : درد عصب و درمان آن با آی ام اس یا سوزن خشک
ام آر آی قلب
پزشکان از ام آر آی قلب به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر استفاده می کنند:
- ارزیابی آناتومی و عملکرد حفره های قلب، دریچه های قلب، اندازه و جریان خون در عروق اصلی و ساختارهای اطراف
- تشخیص بیماری های قلبی عروقی مانند تومورها، عفونت ها و بیماری های التهابی
- ارزیابی اثرات بیماری عروق کرونری، مانند محدودیت جریان خون به عضله قلب و زخم در عضله قلب پس از حمله قلبی
- ارزیابی آناتومی و عملکرد قلب و عروق خونی در کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی
ساختارهای بدن از طریق ام آر آی ارزیابی شده و بیماری های مختلف از جمله موارد زیر تشخیص داده می شوند:
- تومور قفسه سینه، شکم یا لگن
- بیماری های کبدی مانند سیروز و مشکلات مربوط به مجاری صفراوی و پانکراس
- بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- ناهنجاری رگ های خونی و التهاب رگ ها (واسکولیت)
- رشد جنین در رحم
ام آر آی استخوان ها و مفاصل به ارزیابی موارد زیر کمک می کند:
- عفونت های استخوانی (استئومیلیت)
- تومورهای استخوانی
- ناهنجاری دیسک ستون فقرات
- مشکلات مفصلی ناشی از صدمات
پزشکان گاهی از ام آر آی سینه همراه با ماموگرافی به خصوص در افرادی که بافت سینه متراکم دارند یا در معرض خطر بالای سرطان سینه هستند برای تشخیص سرطان سینه استفاده می کنند.
آیا ام آر آی ایمن است
اسکن ام آر آی به طور کلی بی خطر است و با رعایت دستورالعمل های ایمنی تقریبا هیچ خطری برای افراد عادی ایجاد نمی کند.
میدان مغناطیسی قوی که دستگاه های ام آر آی از خود ساطع می کنند مضر نیست، اما گاهی باعث اختلال در عملکرد دستگاه های پزشکی یا تحریف تصاویر می شود.
در ام آر آی با ماده کنتراست خطر کم واکنش آلرژیک وجود دارد. این واکنش ها معمولا خفیف و با دارو قابل کنترل هستند. همچنین پزشک در صورت وجود واکنش آلرژیک برای کمک فوری در دسترس خواهد بود.
پزشکان به طور کلی ام آر آی با کنتراست گادولینیوم را به دلیل خطرات ناشناخته برای نوزاد در حال رشد مگر در موارد خیلی ضروری انجام نمی دهند.
بیشتر بخوانید : سی تی اسکن (CT Scan) چیست؟
چه کسانی نباید ام آر آی انجام دهند
ام آر آی در اکثر موارد برای افرادی که ایمپلنت های فلزی دارند ایمن است. اما مگر در صورتی که دستگاه به عنوان ایمن برای ام آر آی تایید شده باشد نمی توانید ام آر آی انجام دهید. این دستگاه ها شامل موارد زیر هستند:
- پروتزهای مفصلی فلزی
- برخی از کاشت های حلزون
- برخی از انواع گیره های مورد استفاده برای آنوریسم مغزی
- برخی از انواع سیم های فلزی که در داخل رگ های خونی قرار می گیرند.
- دفیبریلاتورها و ضربان سازهای قلبی قدیمی تر
- محرک های عصب واگ
اگر پزشک اسکن ام آر آی را توصیه کند، سؤالات کاملی درباره سوابق و دستگاه های پزشکی یا ایمپلنت هایی که داخل یا روی بدن دارید خواهد پرسید.
ام آر آی توسط چه کسی انجام می شود
رادیولوژیست یا تکنسین رادیولوژی ام آر آی را انجام خواهد داد. رادیولوژیست پزشکی است که آزمایشات تصویربرداری را برای تشخیص و تفسیر بیماری ها انجام می دهد.
تکنسین رادیولوژی پزشکی است که برای انجام ام آر آی به طور ویژه آموزش دیده و دارای گواهینامه است.
ام آر آی چگونه انجام می شود
ام آر آی با انتقال جریان الکتریکی در بدن یک میدان مغناطیسی موقت ایجاد می کند. سپس امواج رادیویی توسط یک فرستنده یا گیرنده در دستگاه ارسال و دریافت می شوند.
کامپیوتر از این سیگنال ها برای تهیه تصاویر دیجیتالی از ناحیه اسکن شده استفاده می کند.
اسکن ام آر آی چقدر طول می کشد
ام آر آی بسته به نوع اسکن و تجهیزات مورد استفاده معمولا 30 تا 50 دقیقه طول می کشد. پزشک بر اساس دلیل خاص اسکن، محدوده زمانی دقیق تری را به شما اطلاع می دهد.
برای ام آر آی چه اقداماتی باید انجام دهید
ام آر آی از آهنرباهای قوی و سیگنال های امواج رادیویی استفاده می کند که باعث گرم شدن یا حرکت احتمالی برخی از اجسام فلزی در بدن شده و مشکلاتی ایجاد خواهد کرد.
این امواج همچنین باعث اختلال در عملکرد برخی از دستگاه های پزشکی الکترونیکی کاشته شده می شوند.
اگر در بدن اشیاء فلزی یا وسایل پزشکی کاشته شده دارید، باید قبل از ام آر آی در مورد آن ها با پزشک صحبت کنید. وجود برخی از این وسایل به زمانبندی اضافی و دستورالعمل های ویژه نیاز دارد.
وسایل دیگر به دستورالعمل خاصی نیاز ندارند، اما قبل از آزمایش لازم است محل دقیق جسم از طریق آزمایش اشعه ایکس مشخص شود.
لطفا در صورت داشتن هر یک از موارد زیر به پزشک و تکنسین ام آر آی اطلاع دهید:
- ضربان ساز قلب یا دفیبریلاتور
- محرک ها یا دستگاه های الکترونیکی یا کاشته شده از جمله محرک های مغز، عصب واگ، مثانه، ستون فقرات، محرک های عصبی و الکترودها یا سیم های کاشته شده
- پروتزهای مفصلی فلزی
- کاشت حلزون یا سایر کاشت های گوش
- پمپ های دارویی کاشته شده مانند پمپ های پمپاژ کننده داروهای مسکن یا داروهای خاص را برای درمان اسپاسم
- شانت قابل برنامه ریزی
- گیره و کویل آنوریسم
- استنت هایی که در قلب قرار ندارند
- فیلترها مانند فیلترهای لخته شدن خون
- قطعات فلزی در بدن یا چشم مانند گلوله، ترکش، قطعات فلزی یا تراشه
نمی توانید در طول ام آر آی از وسایل زیر استفاده کنید و باید زمان آزمایش خود را با روزی که باید پچ یا دستگاه خود را تغییر دهید هماهنگ کنید.
- مانیتور مداوم قند خون
- پمپ انسولین
- پچ های دارویی
علاوه بر این، در شرایط زیر اسکن ام آر آی برای شما توصیه نمی شود:
- حامله بودن
- نمی توانید به مدت 30 تا 60 دقیقه به پشت دراز بکشید.
- داشتن کلاستروفوبیا (ترس از فضاهای بسته یا باریک)
تمام جواهرات و سایر لوازم اضافی را در خانه بگذارید. استفاده از وسایل فلزی و الکترونیکی در اتاق مجاز نیستند زیرا در میدان مغناطیسی ام آر آی اختلال ایجاد کرده، باعث سوختگی شده یا به پرتابه های مضر تبدیل می شوند. این وسایل عبارتند از:
- جواهرات، ساعت، کارت های اعتباری و سمعک ها همگی آسیب می بینند.
- سنجاق ها، لوازم جانبی فلزی مو، سوتین های فنردار و زیپ های فلزی که تصاویر ام آر آی را مخدوش می کنند.
- وسایل دندانپزشکی متحرک، مانند دندان مصنوعی
- خودکار، چاقوی جیبی و عینک
- پیرسینگ بدن
- تلفن های همراه، ساعت های الکترونیکی و دستگاه های ردیابی
در طول ام آر آی چه انتظاری باید داشته باشم
اکثر معاینات ام آر آی بدون درد هستند، اما بی حرکت ماندن به مدت 30 دقیقه یا بیشتر برای برخی افراد دشوار است.
برخی افراد نیز هنگام قرار گرفتن در فضای بسته دستگاه ام آر آی دچار اضطراب می شوند. همچنین دستگاه سر و صدای زیادی دارد.
مراحل کلی اسکن ام آر آی و آنچه باید انتظار داشت عبارتند از:
لباس بیمارستانی به تن خواهید کرد. برای اکثر معاینات روی تخت ام آر آی دراز خواهید کشید. تخت اسکن به داخل دستگاه حرکت می کند.
با شروع اسکن و هنگام تصویربرداری، از دستگاه صداهای مختلف مانند تق تق و کلیک می شنوید. هر سری از صداها احتمالا چند دقیقه طول می کشد. قبل از شروع اسکن برای محافظت از گوش ها به شما گوش گیر یا هدفون داده می شود.
برای اطمینان از تهیه تصاویر با بهترین کیفیت لازم است در طول اسکن ثابت بمانید.
بیشتر بخوانید : تزریق پی آر پی یا PRP چیست؟
طبیعی است که ناحیه ای از بدن که تصویربرداری انجام می شود کمی گرم شود. اگر این موضوع شما را نگران می کند، رادیولوژیست یا تکنسین را در جریان بگذارید.
تکنسین ام آر آی می تواند شما را ببیند و با شما صحبت کند. هنگامی که در داخل دستگاه هستید، از طریق یک سیستم اینترکام می توانید با تکنسین ارتباط دو طرفه داشته باشید.
همچنین یک دکمه تماس در دست خواهید داشت که در صورت احساس مشکل یا نگرانی می توانید با فشار دادن آن به تکنسین اطلاع دهید.
در برخی موارد، ام آر آی به ماده کنتراست نیاز دارد. در این صورت پزشک قبل از انجام ام آر آی به شما ماده کنتراست تزریق می کند.
هنگام وارد شدن سوزن کمی احساس ناراحتی دارید اما مدت زیادی طول نخواهد کشید. احتمالا محل تزریق کمی کبود می شود. برخی از افراد پس از تزریق ماده کنتراست، در دهان طعم فلزی موقتی را احساس می کنند.
اگر به کلاستروفوبیا مبتلا باشید، پزشک تزریق یک داروی آرام بخش را توصیه می کند تا در طول معاینه یا حتی بیهوشی احساس آرامش بیشتری داشته باشید.
عوارض جانبی ماده کنتراست ام آر آی
در موارد بسیار نادر، برخی از افرادی که ام آر آی با ماده کنتراست دارند عوارض جانبی از جمله موراد زیر را تجربه می کنند:
- حالت تهوع
- سردرد
- درد در محل تزریق
کهیر، خارش چشم یا سایر علائم واکنش آلرژیک به ماده کنتراست بسیار نادر هستند. در صورت تجربه این علائم به تکنسین اطلاع دهید. همچنین یک پزشک برای ارائه مراقبت های فوری در دسترس خواهد بود.
فیبروز سیستمیک نفروژنیک که باعث ضخیم شدن پوست، اندام ها و سایر بافت ها می شود، یک عارضه نادر در افراد مبتلا به بیماری کلیوی است که ام آر آی با ماده کنتراست انجام می دهند.
به همین دلیل، افراد مبتلا به بیماری شدید کلیوی نمی توانند برای ام آر آی ماده کنتراست حاوی گادولینیوم دریافت کنند.
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد پس از ام آر آی با کنتراست، آثار کوچکی از گادولینیوم در اندام های مختلف بدن باقی می ماند.
وجود این ماده هیچ اثر منفی ندارد، اما پزشک احتمالا ماده کنتراست بدون گادولینیوم را انتخاب می کند.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی ام اس + فواید آن
بعد از ام آر آی چه انتظاری باید داشت
اگر اسکن ام آر آی بدون داروی آرام بخش انجام شود دوره نقاهت نخواهید داشت. می توانید به خانه بازگردید و فعالیت های خود را از سر بگیرید.
در صورت دریافت داروهای آرام بخش باید قبل از اینکه به خانه بروید منتظر بمانید تا اثرات دارو از بین برود. شاید نیاز باشد شخص دیگری شما را به خانه برساند.
نتایج ام آر آی چه زمانی مشخص می شوند
رادیولوژیست پس از اسکن، تصاویر را تجزیه و تحلیل می کند. سپس گزارش امضا شده ای برای پزشک ارسال کرده و او نتایج را با شما در میان می گذارد.
شاید نیاز به معاینه مجدد داشته باشید، در چنین وضعیتی پزشک علت را برای شما توضیح خواهد داد.
ام آر آی یک آزمایش تصویربرداری بسیار مفید و به طور کلی بی خطر است که پزشک به دلایل مختلف از آن استفاده می کند. اگر به اسکن ام آر آی نیاز دارید و نگران هستید یا سؤالاتی دارید، از پرسیدن سؤالات خود نترسید. برای دریافت خدمات فیزیوتراپی پس از ام آر آی به کلینیک دایان در تهران مراجعه کنید.
شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت نوبت حضوری فیزیوتراپی مچ دست و فیزیوتراپی در منزل : 02122786049 – 09128340536
