سرفه، واکنش طبیعی برای صاف کردن گلو و ریه ها است. سرفه خشک که گاه و بیگاه اتفاق می افتد به ندرت جای نگرانی دارد. اما سرفه ای مداوم می تواند نشان دهنده مشکل زمینه ای جدی باشد. سرفه خشک و گاهی اوقات سرفه به علت خارش گلو، سرفه ای است که هیچ خلطی در آن بالا نیاید.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
سرفه خشک در گلو احساس خارش به وجود آورده و اغلب به علت تحریک این ناحیه است.
پزشکان اغلب به سرفه خشک سرفه های غیر پربار یا غیرمخلوط (Non–productive) می گویند.
برعکس، سرفه تر یا پربار، بلغم و خلط همراه داشته که باعث تمیز شدن مسیرهای تنفسی می شود.
همچنین، پزشکان سرفه ها را به دو دسته زود گذر و مزمن دسته بندی می کنند. سرفه ای مزمن است که بیش از 8 هفته طول بکشد.
در این مقاله برخی از علل احتمالی سرفه خشک و روش های درمانی را بررسی می کنیم.
همچنین تشخیص، درمان، پیشگیری و زمان مراجعه به پزشک را هم در نظر خواهیم گرفت.
کووید ۱۹ یا ویروس کرونا
ویروس کرونا بیماری تنفسی ای است که توسط ویروس کرونا سارس cov-2 ایجاد شده است.
شایع ترین علائم عبارتند از:
- تب
- سرفه خشک
- خستگی
موارد زیر هم مشاهده شده است:
- بدن درد
- کیپ شدن بینی، آبریزش بینی یا هر دو
- گلو درد
- اسهال
در طول زمان، فرد احتمالاً درد قفسه سینه و تنگی نفس را هم تجربه کند.
اگر درمان نشود، کووید ۱۹ مرگبار خواهد بود. کووید ۱۹ بیماری ای است که به علت عفونت حاصل از کرونا ویروس به وجود می آید.
درمان
هم اکنون هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد اما پاراستامول باعث حذف علائم خواهد شد.
فرد باید در منزل استراحت کند و از دیگران دور بماند. اگر وضعیت بیمار اورژانسی شد مثلاً تنگی نفس گرفت، باید هر چه سریع تر به اورژانس مراجعه کند.
آسم
آسم یک بیماری ریوی بلند مدت است که منجر به التهاب و باریک کردن مسیرهای هوایی در ریه ها می شود.
یکی از شایع ترین علائم آن سرفه است که اغلب شب ها و صبح ها حین بیدار شدن از خواب بد تر می شود.
این سرفه ها اغلب پر بار هستند و فرد خلط بالا می آورد. در شکلی از آسم به نام ” گونه سرفه ای آسم”، علامت اصلی، سرفه خشک است.
سایر علائم آسم عبارتند از:
- خس خس سینه
- تنگی نفس
- درد و فشار قفسه سینه
درمان
هم اکنون هیچ درمانی برای آسم وجود ندارد بنابراین تمرکز درمان روی حذف علائم و پیشگیری از حمله ها در آینده است.
عموماً پزشکان درمان های زیر را برای افراد دارای آسم تجویز می کنند:
- اسپری تنفسی استنشاقی مثل بتا-2 آگونیست برای درمان علائم وقتی حمله رخ می دهد.
- دارو های طولانی مدت دوز پایین، اسپری استنشاقی کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب و پیشگیری از حملات احتمالی
فیبروز ریوی ناشناخته
فیبروز ریوی ناشناخته بیماری ای است که در آن بافت های آسیب دیده داخل ریه فرد گسترش می یابند.
با ضخیم تر شدن این بافت، تنفس هوا بسیار مشکل خواهد بود.
اصطلاح ایدیوپاتیک یا نا شناخته، به این معناست که پزشکان دقیقاً نمی دانند چه چیزی باعث بروز این مشکل می شود.
یکی از شایع ترین علائم این بیماری، سرفه خشک و مداوم است.
سایر علائم عبارتند از:
- تنگی نفس
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن تدریجی
- خستگی
- گرد و چماقی شدن نوک انگشتان و تغییر شکل ناخن ها
درمان
هم اکنون هیچ درمانی برای فیبروز ریوی ناشناخته وجود ندارد بنابراین هدف درمان، حذف علائم و کاهش پیشرفت بیماری است.
گزینه های درمانی عبارتند از:
- داروهایی مثل پیرفنیدون، نینتندانیف
- اکسیژن تراپی
- بازپروری ریه که برنامه ورزشی و حمایت از افراد دارای بیماری های بلندمدت ریوی است.
- پیوند ریه
رفلاکس معده به مری
رفلاکس معده به مری بیماری ای است که در آن اسید از معده به مری برمی گردد.
طبق تحقیقی که سال ۲۰۱۵ صورت گرفت، این بیماری باعث بروز سرفه خشک در بیش از ۴۰ درصد از افراد مبتلا می شود.
رفلاکس معمولاً علائم گوارشی بسیاری ایجاد می کند از جمله:
- سوزش سر دل
- تهوع
- استفراغ
- درد یا مشکل در بلع
- تنفس با دشواری
تحقیقات نشان دادند بیش از ۷۵ درصد از افراد دارای رفلاکس که سرفه می کنند این علائم گوارشی را تجربه نخواهند کرد.
تشخیص رفلاکس معده به مری در افرادی که سرفه مزمن خشک دارند، توسط پزشک بسیار دشوار است.
درمان
علائم این بیماری از طریق یک سری تغییر در سبک زندگی قابل کنترل است:
- خوردن چند وعده کوچک در روز به جای خوردن سه وعده حجیم غذایی
- محدود کردن یا اجتناب از غذاهایی که علائم را بدتر می کنند مثل سیر، پیاز، غذاهای چرب و پر ادویه و تند
- نگه داشتن ثابت وزن
- ترک سیگار
- کاهش یا حذف کامل الکل
داروهای بدون نسخه و با نسخه مثل آنتی اسیدها، مسدود کننده های گیرنده H2 و بازدارنده پروتئین به کاهش علائم یا حذف آن ها کمک می کند.
آبریزش از عقب بینی
آبریزش از عقب بینی زمانی رخ می دهد که خلط و آبِ بینی و سینوس ها از ته حلق عبور کند.
وقتی این خلط وارد گلو می شود، سبب سرفه خواهد شد. با این که این سرفه اغلب پر از خلط است، گاهی اوقات خشک هم است.
آبریزش از عقب بینی اغلب وقتی رخ می دهد که عفونت سینوس به علت آلرژی ( مثل زکام بهاره) وجود داشته باشد.
سایر علائم آبریزش عقب بینی عبارتند از:
- آبریزش بینی
- احساس وجود چیزی در ته حلق
- گلو درد
- بلع مکرر آب دهان
درمان
گزینههای درمانی این مشکل شامل ضد احتقان ها، اسپری های بینی و قطره های نمکی بینی است.
عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مثل سرماخوردگی معمولی و آنفلوانزا باعث بروز سرفه حاد می شوند.
این سرفه اغلب پربار است اما با بهبودی فرد و رفع عفونت، خشک خواهد شد.
سایر علائم این بیماری عبارتند از:
- تب
- درد عضلانی
- آبریزش بینی
- گلودرد
درمان
فرد می تواند در منزل و با استراحت، نوشیدن کافی مایعات و استفاده از داروهای بدون نسخه برای از بین بردن تب و درد، این بیماری را درمان کند.
پزشک احتمالاً داروی ضد ویروس برای افراد دارای آنفولانزا تجویز می کند.
سرطان ریه
سرفه مزمن و خشک گاهی اوقات از علائم سرطان ریه است. با این وجود سایر علل سرفه خشک بسیار شایع تر هستند.
علائم سرطان ریه عبارتند از:
- بالا آوردن خون یا بلغمی که حاوی خون است.
- درد قفسه سینه که با تنفس یا سرفه بد تر می شود.
- کاهش وزن
- تنگی نفس
- خستگی
- احساس ضعف
درمان
درمان، بستگی به نوع و سطح سرطان ریه دارد. تشخیص به موقع به بهبود فرد کمک خواهد کرد.
گزینه های درمانی شامل جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی است.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی بیماری ریه
سایر علل بروز سرفه خشک
- کشیدن سیگار
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا، گرد و خاک، مواد شیمیایی محرک
- آلرژی
- برخی داروها مثل بازدارندههای ACE برای فشار خون بالا
تشخیص علت سرفه خشک
برای تشخیص علت سرفه خشک، پزشک معمولاً با پرسیدن سوال هایی درباره علائم و تاریخچه پزشکی شروع می کند.
سپس معاینه فیزیکی صورت می گیرد. احتمالاً تست های زیر هم تجویز شوند:
عکسبرداری
عکس اشعه ایکس یا سی.تی اسکن، تصویری از داخل قفسه سینه ارائه می دهد که هرگونه مشکل احتمالی مشخص خواهد شد.
اسپیرومتری
در این تست فرد داخل لوله پلاستیکی می دمد تا عملکرد ریه بررسی شود.
پزشک از اسپیرومتری برای تشخیص بیماری هایی مثل آسم یا فیبروز ریوی استفاده می کند.
آندوسکوپی
آندوسکوپ لوله ای بلند و نازک است که به انتهایش دوربین و چراغی وصل می شود.
در آندوسکوپی قسمت فوقانی دستگاه گوارش، پزشک لوله را از دهان و گلو و فرد کرده تا مشکلات احتمالی در مری، معده و ابتدای روده کوچک را بررسی کند.
در برونکوسکوپی، لوله از داخل دهان وارد شده و پزشک نای و مسیرهای هوایی را چک می کند.
بیشتر بخوانید: گلو درد ، علائم ، علت و روش های درمان
درمان های کلی برای سرفه خشک
درمان مشکلات زمینه ای معمولاً بهترین راه برای کاهش شدت و تعداد دفعات سرفه خشک است.
درمان های کلی که احتمالاً حال فرد را بهتر کنند این ها هستند:
مک زدن آبنبات گلو درد
این آب نبات ها از ترکیباتی مثل عسل، نعنا و اکالیپتوس تشکیل شده اند که خارش و سرفه را کاهش می دهند.
داروهای ضد سرفه
این داروهای بدون نسخه که اغلب حاوی دکسترومتورفان هستند سرفه را کم می کنند.
بالا تر بردن بالش حین خواب
اگر در تخت، سر خود را بالا تر از بدن بگذارید، علائم آبریزش عقب بینی و رفلاکس کاهش می یابد.
گرفتن دوش آب گرم
آب گرم و بخار حاصل از آن سبب نرم شدن گلو و از بین رفتن خارش آن می شود.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی تنفسی
نکاتی جهت پیشگیری از سرفه
پیشگیری از بروز سرفه هیچ گاه امکان پذیر نیست. نکاتی که کمک کننده هستند عبارتند از:
- اجتناب از سیگار و تنباکو
- نوشیدن آب کافی
- استفاده از بخور برای مرطوب کردن هوا
- ضد آلرژی کردن منسوجات و رختخواب
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
سرفه خشکی که مدام بد تر می شود، از بین نمی رود و باعث بالا آوردن خون یا خلط سبز می شود باید درمان شود.
اگر سرفه خشک همراه با علائم زیر اتفاق افتاد باید با مراکز درمانی تماس گرفت:
- خس خس سینه
- احساس گیر کردن چیزی در گلو
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس
- مشکل در بلع
خلاصه
سرفه خشک سرفه ای است که خلط یا بلغم همراه ندارد. سرفه های خشک اغلب موقت بوده و به ندرت باعث ایجاد نگرانی می شوند.
با این وجود، سرفه خشک مزمن ممکن است از علائم بیماری زمینه ای دیگری مثل آسم یا رفلاکس معده باشد.
درمان مشکل زمینه ای بهترین راه برای کاهش شدت و تعداد دفعات سرفه است. داروهای بدون نسخه هم به کاهش علائم کمک می کنند. اگر سرفه بهتر نشد یا با خون همراه بود، به پزشک مراجعه کنید.
شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان : 02122764555 – 02122786049 – 09128340536