فیزیوتراپی فک صورت یا درمان مفصل فکی گیجگاهی (TMJ)

فیزیوتراپی و درمان مفصل فکی گیجگاهی با عنوان اختصاری TMJ و درمان درد فک صورت در تهران و کلینیک فیزیوتراپی دایان

شاید زیاد به این فکر نیافتید که مفصل فکی گیجگاهی چیست، اما از این مفصل زیاد استفاده می کنید. مفصل فکی گیجگاهی استخوان فک را به جمجمه وصل کرده و هر بار که صحبت می‌ کنید و یا چیزی می‌ جوید و قورت می‌ دهید این مفصل حرکت می کند.

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی زمانی رخ می دهد که در مفاصل و عضلات فک در نتیجه آسیب، بروز التهاب در شرایطی همچون آرتروز و یا استفاده بیش از حد مشکل ایجاد شود.

این اختلالات علائمی خفیف تا ناتوان کننده از جمله موارد زیر ایجاد خواهند کرد:

• درد هنگام جویدن
• درد گوش، صورت، فک و گردن
• شنیدن صدای کلیک یا ترکیدن در فک هنگام باز یا بسته شدن دهان
• قفل شدن مفصل فک
• سردرد

کلمه مخفف TMJ به مفصل فکی گیجگاهی یا جایی که ما معمولاً به آن فک می گوئیم، اشاره دارد که در صورت آسیب فیزیوتراپی فک صورت یکی از بهترین درمان های ممکن است.

درد مفصل فکی گیجگاهی دردی است که می تواند ناتوان کننده باشد.

فیزیوتراپی درمان اولیه درد TMJ است و باید اولین روش پیشگیری از آن نیز در نظر گرفته شود.

چرا مفصل فکی گیجگاهی TMJ دردناک میشود؟

TMJ یک مفصل پیچیده بین فک پایین (استخوان فک) و گیجگاه (استخوان جمجمه) است.

برای داشتن عملکرد صحیح در این ناحیه، مفاصل در هر دو طرف باید بتوانند به طور کامل در دو مرحله باز شوند.

یک مرحله چرخشی که در آن کوندیل فک پایین درون مفصل می چرخد ​​و یک مرحله جا به جایی که در آن فک پایین و یک دیسک بر روی استخوان گیجگاه به سمت جلو می لغزند.

اگر تمام این حرکات به خوبی انجام نشوند، ممکن است همترازی فک از بین برود و علائم دردناکی ایجاد شوند.

علل عدم همترازی مفصل فکی گیجگاهی TMJ

TMJ ممکن است در شرایط مختلفی آسیب ببیند؛ شرایطی که منجر به حرکت دردناک یا عدم همترازی فک می شوند.

تروما – برخی از افراد در اثر یک حادثه در این مفصل آسیبی را تحمل شده اند که منجر به تحرک بیش از حد مفصل شده است یا پس از روند ایجاد بافت اثر زخم، یکی از مفاصل TMJ آنها سفت شده است.

حرکت کردن نابرابر می تواند منجر به تسریع در فرسودگی ساختارهای مفصل و پارگی آنها شود.

دندان قروچه – دندانپزشک شما ممکن است گفته باشد که دندان قروچه می کنید و یک محافظ شبانه را برای محافظت از دندانهای شما در برابر سایش توصیه کرده باشد.

این ساییدن ها و فشردن های فک در هنگام خواب نیز برمفاصل فکی گیجگاهی تاثیر می گذارند.

دندان قروچه می تواند به آسیب مفاصل یا جراحت دیسک و همچنین اسپاسم عضلانی منجر شود.

وضعيت بدنی – اکثر افراد بسیاری از عضلاتي كه فک آنها را کنترل می کنند و همچنین به ناحیه بالای گردن شان متصل هستند را حس نمی کنند.

گاهی اوقات افراد با خوردن به مفاصل TMJ خود آسیب میزنند.

گاز بزرگ زدن یا گاز زدن چیزهای سفت، خصوصا اگر فقط با یک طرف دهان باشد، می تواند به آسانی به مفصل TMJ آسیب بزند.

بیشتر افرادی که به خاطر مشکل مفصل فکی گیجگاهی خود دچار مشکل شده اند، نمی توانند به یک حادثه خاص اشاره کنند، بلکه شرایطی را توصیف می کنند که به آرامی اتفاق افتاده است و با گذشت زمان تشدید می شود.

علائم درد مفصل فکی گیجگاهی

علائم TMJ می توانند خفیف یا کاملاً شدید باشند. علائم می توانند تا حدی شدت بگیرند که بیماران برای خوردن غذای جامد دچارمشکل شوند.

در اینجا لیستی از علائم متداولی که بیماران هنگام دچار شدن به اختلال عملکرد TMJ تجربه می کنند، آورده شده است.

• درد در مفصل TMJ- درست در مقابل سوراخ گوش
• صدا دادن فک (ممکن است دردناک یا بدون درد باشد)
• قفل شدن فک در حالت باز
• اسپاسم عضلانی در زانویی فک و در سمت سر
• سردرد
• سرگیجه

فیزیوتراپی و درمان درمان مفصل فکی گیجگاهی

 بهبود تحرک مفصل فکی گیجگاهی. اگر با ارزیابی مشخص شود که بیمار به علت بی تحرکی مفصل فک دچار مشکل شده است (معمولاً در نتیجه بعضی از مشکلات فیزیکی که در گذشته در اثر حادثه به وجود آمده اند و منجر به سفتی شده اند)، فیزیوتراپیست می تواند از تکنیک های درمان دستی استفاده کند تا مفصل بی تحرک TMJ را وادار کند که دوباره به طور مناسبی حرکت کند.

 سپس آنها حرکات ‌کششی خاصی را تجویز خواهند کرد که به شما کمک می کنند تا در طول مدت بین ملاقات ها، پیوسته دامنه حرکتی این مفصل را بهتر کنید.

 کاهش اسپاسم عضلانی مفصل فکی گیجگاهی TMJ

فیزیوتراپیست ها متخصص آناتومی هستند و می‌دانند که چطور ماهیچه‌های TMJرا بررسی کنند.

 آنها غالباً متوجه می‌شوند که اسپاسم عضلانی مانع از ریکاوری مفصل TMJ شده است.

 روش های درمان دستی به کاهش اسپاسم، بهبود همترازی مفصل و حرکت آن کمک می کنند و در نهایت  موجب کاهش درد می شوند.

 تقویت برای مفاصل فک که تحرک بیش از حدی دارند

مفصل TMJ بعضی از افراد تحرک بیش از اندازه زیاد یا راحت دراد یا الگوی حرکتی نامناسبی دارد.

 فیزیوتراپیست می تواند این مشکل را تشخیص دهد و با ارائه درمان ها و تمرین هایی که ماهیچه های ضعیف را قوی می کنند و الگوهای حرکتی طبیعی مفصل را بهبود می بخشند، به بیمار کمک کند.

 آموزش وضعیت قرار دادن سر

تغییر دادن وضعیت بدنی سر به جلو تغییر بزرگی را برای بعضی از افرادی که از اختلال عملکرد TMJرنج می‌برند ایجاد خواهد کرد

 در فیزیوتراپی فک صورت ، فیزیوتراپیست ها به بیماران آموزش می‌دهند که چگونه ماهیچه های پوسچرال (ماهیچه هایی که وضعیت قرارگیری فک را کنترل می کند) را تقویت کنند و بافتهای کوتاه شده را با کشش بلند کنند تا بیماران بتوانند سر خود را در وضعیت مناسب تری نگه دارند.

 فیزیوتراپیست همچنین پیشنهاداتی را در مورد مناسب سازی محل کار، اتومبیل یا هر جای دیگری که بیمار زمان زیادی را در آنجا می نشیند ارائه خواهد داد تا وضعیت بدنی بیمار بهبود پیدا کند.

 تسکین درد برای اختلال عملکرد TMJ

زمانی که بیماران درد خیلی زیادی دارند، نیاز دارند که دردشان کمی تسکین پیدا کند تا بتوانند تغییراتی که در بالا به آنها اشاره شد را ایجاد کنند.

 یک فیزیوتراِست می تواند با استفاده از روش های حرارتی، طب سوزنی و درمان های دستی آرام، درد بیمار را تسکین دهد.

 یک فیزیوتراپیست خوب، مشکل خاص TMJ هر فرد را دقیق بررسی خواهد کرد و برای دلیل علائم بیمار، برنامه درمانی متناسب را انتخاب خواهد کرد.

---

بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی و درمان فلج بلز

---

تمریناتی برای تسکین درد مفصل فکی گیجگاهی

این موضوع که انجام تمرینات دقیقا چگونه به تسکین درد مفصل فکی گیجگاهی کمک می کند مشخص نیست، اما می توان موارد زیر را در نظر گرفت:

• تقویت عضلات فک
• کشش عضلات فک
• شل شدن عضلات فک
• افزایش تحرک فک
• کاهش صداهای فک
• افزایش سرعت بهبودی فک

بر اساس مطالعه ای که در سال 2010 در مجله تحقیقات دندانپزشکی منتشر شد، انجام این تمرینات در افراد مبتلا به جابجایی دیسک مفصل فکی گیجگاهی تاثیری بیشتر از استفاده از محافظ های دهانی داشته و باعث افزایش میزان باز شدن دهان می شود.

این 9 تمرین توصیه شده توسط آکادمی پزشکان آمریکا و بیمارستان رویال سوری به تسکین درد مفصل فکی گیجگاهی و بهبود حرکت مفاصل فک کمک می کنند.

برای برخی از تمرینات توصیه هایی در رابطه با مدت زمان انجام هر تمرین نیز آورده شده است. برای تمریناتی که درباره آن ها توضیحی وجود ندارد از پزشک یا دندانپزشک راهنمایی بخواهید.

1. تمرین شل کردن فک

زبان را به آرامی در قسمت بالای دهان و پشت دندان های جلویی قرار دهید. عضلات فک را شل کنید و اجازه دهید دندان ها از هم جدا شوند.

2. تمرین ماهی قرمز (باز کردن جزئی)

زبان را روی سقف دهان قرار داده و یک انگشت را جلوی گوش بر روی قسمتی که مفصل فکی گیجگاهی قرار گرفته است بگذارید. انگشت وسط یا اشاره را نیز روی چانه قرار دهید.

فک پایین را تا نیمه باز کرده و سپس ببندید. باید مقاومتی خفیف اما بدون درد وجود داشته باشد.

یکی دیگر از روش های انجام این تمرین به این صورت است که یک انگشت را روی مفصل گیجگاهی فکی قرار دهید، فک پایین را تا نیمه باز کنید و سپس دوباره ببندید. این تمرین را شش بار در یک ست انجام دهید و هر ست را روزانه شش مرتبه تکرار کنید.

3. تمرین ماهی قرمز (باز کردن کامل)

زبان را روی سقف دهان نگه داشته، یک انگشت را روی مفصل فکی گیجگاهی و انگشت دیگر را روی چانه قرار دهید. فک پایین را به طور کامل باز کرده و سپس ببندید.

در روشی دیگر می توانید یک انگشت را روی مفصل فکی گیجگاهی قرار دهید و فک پایین را ببندید و باز کنید. این تمرین را شش مرتبه انجام دهید تا یک ست کامل شود. هر ست را روزانه شش مرتبه تکرار کنید.

4. حرکت چانه

شانه ها را به سمت عقب و سینه را بالا ببرید، چانه را صاف به عقب بکشید تا غبغب ایجاد شود. سه ثانیه در این حالت بمانید و هر حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

5. مقاومت در برابر باز شدن دهان

انگشت شست را زیر چانه قرار دهید، دهان را باز کنید و برای مقاومت به آرامی به چانه فشار وارد کنید. سه تا شش ثانیه در این حالت بمانید و سپس دهان را به آرامی ببندید.

6. مقاومت در برابر بسته شدن دهان

با انگشت اشاره و شست به آرامی به چانه فشار آورید و دهان را ببندید. این تمرین به تقویت ماهیچه های مورد نیاز برای جویدن کمک می کند.

7. بالا بردن زبان

زبان را به سقف دهان بچسبانید و سپس به آرامی دهان را باز و بسته کنید.

8. حرکت فک به طرفین

یک جسم ¼ اینچی مانند پایین کشنده زبان را میان دندان های جلویی قرار دهید و فک را به آرامی از یک سمت به سمت دیگر حرکت دهید. با آسان تر شدن تمرین ضخامت جسم بین دندان ها را افزایش دهید.

9. حرکت فک به جلو

یک جسم ¼ اینچی را میان دندان های جلویی قرار دهید. فک پایین را به سمت جلو حرکت دهید تا دندان های پایین جلوتر از دندان های بالا قرار گیرند. با آسان تر شدن تمرین ضخامت جسم بین دندان ها را افزایش دهید.

روش های دیگر برای مدیریت درد مفصل فکی گیجگاهی

مسکن‌ های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و استامینوفن گاهی به تسکین درد مفصل فکی گیجگاهی کمک می کنند. در برخی موارد نیز برای تسکین درد شدید، شل کننده های عضلانی تجویز می شود.

پزشکان گاهی نیز موارد زیر را توصیه خواهند کرد:

• استفاده از محافظ های دهانی برای جلوگیری از دندان قروچه و سفت شدن فک
• استفاده از محافظ های دهانی برای کمک به تنظیم مجدد فک
• استفاده از حوله های گرم
• استفاده از یخ، که نباید بیش از 15 دقیقه در ساعت و مستقیما روی پوست قرار گیرد
• آموزش تکنیک های کاهش استرس برای کمک به جلوگیری از رفتارهایی که باعث تنش فک می شوند
• طب سوزنی برای کاهش فشار در ناحیه آسیب دیده

درد شدید ناشی از آسیب مفاصل به درمان های تهاجمی تری مانند تزریق کورتیکواستروئید نیاز خواهد داشت.

هیچ شواهد علمی مبنی بر ایمن و مؤثر بودن مداخلات جراحی برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی وجود ندارد، با این حال گاهی جراحی نیز به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می شود.

همچنین می توان درد مفصل فکی گیجگاهی را با ایجاد تغییراتی ساده در سبک زندگی از جمله موارد زیر کنترل کرد:

• برای آرامش مفاصل غذاهای نرم بخورید
• از جویدن آدامس خودداری کنید
• ناخن های خود را نجوید
• از گاز گرفتن لب پایین خودداری کنید
• تمریناتی برای اصلاح وضعیت بدن انجام دهید
• حرکات بیش از حد فک مانند خمیازه کشیدن و آواز خواندن را محدود کنید

نکاتی برای تسکین درد هنگام مراقبت از دندان ها

گاهی رعایت بهداشت اولیه دهان و دندان مانند مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و تمیز کردن مرتب دندان ها در صورت ابتلا به اختلال مفصل فکی گیجگاهی دردناک است.

انجمن اختلالات مفصل فکی گیجگاهی نکاتی را برای کاهش درد و اطمینان از سلامت دندان ها و لثه ها توصیه کرده است:

• از مسواک نرم یا مسواک برقی استفاده کنید.
• اگر نمی توانید دهان را برای استفاده از نخ دندان باز کنید از یک ابزار لاستیکی یا جرم گیر آبی استفاده کنید.
• یک دهانشویه ضد عفونی کننده را به برنامه روزانه مراقبت از دندان ها اضافه کنید.
• اگر در طول درمان های دندانپزشکی درد دارید به پزشک اطلاع دهید.
• بعد از درمان های دندانپزشکی از یخ یا گرما استفاده کنید.
• با دندانپزشک درباره راه هایی غیر از استفاده از نخ دندان برای خارج کردن پلاک های دندان صحبت کنید. به عنوان مثال گاهی توصیه می شود دندان ها را با گازهای نخی پاک کنید.

---

بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی مفصل گیجگاهی‌ زیرواره‌ای

---

نتیجه نهایی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی در برخی موارد به خودی خود از بین می روند. اگر علائم ادامه یابند با انجام برخی تمرینات می توانید به تسکین درد کمک کنید.

این تمرینات نباید زمانی که درد شدید دارید انجام شوند. بر اساس توصیه آکادمی پزشکان آمریکا بهتر است قبل از شروع یک برنامه ورزشی تا زمان تسکین درد صبر کنید.

تمرینات مفصل فکی گیجگاهی را آرام و به تدریج شروع کنید. شاید در ابتدا کمی احساس درد داشته باشید، اما این درد باید قابل تحمل باشد و به مرور زمان بهبود یابد.

اگر درد قابل تحمل نیست با پزشک مشورت کنید. همچنین بهتر است تمرینات را زمانی که آرام هستید انجام دهید.

اگر این تمرینات را زمانی که عضلات منقبض هستند انجام دهید به نتیجه دلخواه نخواهید رسید. در صورتی که درد پس از انجام تمرینات افزایش یافت به پزشک مراجعه کنید.

برای درمان مفصل فکی گیجگاهی و انواع آسیب های فیزیوتراپی زیر نظر متخصص فیزیوتراپی در تهران با کلینیک فیزیوتراپی دایان واقع در شمال شرق تهران تماس بگیرید.

شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت نوبت حضوری فیزیوتراپی مچ دست و فیزیوتراپی در منزل : 02122786049 – 09128340536

فیزیوتراپی قیطریه