لنف ادم به ورمی می گویند که عموما در یکی از دست ها یا پا ها اتفاق می افتد و گاهی هر دو دست یا هر دو پا درگیر می شوند.
لنف ادم بیشتر به علت گره های لنفاوی آسیب دیده یا برداشته شده به دلیل سرطان رخ می دهد و به خاطر مسدود شدن سیستم لنفاوی که بخشی از سیستم ایمنی بدن است اتفاق می افتد.
در حالی که هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد اما می تواند با تشخیص زودهنگام و مراقبت از اندام های درگیر مدیریت شود.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
علائم لنف ادم
- ورم بخشی از دست و پا یا کل پا از جمله انگشت ها
- احساس سنگینی و سفت شدگی
- محدودیت حرکتی
- درد و ناراحتی
- عفونت های مکرر
- زمخت و ضخیم شدن پوست ( فیبروز)
ورم ایجاد شده توسط لنف ادم خفیف ( که تغییر سایز دست یا پا به سختی قابل مشاهده است) تا بسیار شدید ( تغییرات در اندام ها بسیار زیاد هستند به گونه ای که استفاده از آن اندام مشکل است) می باشد.
لنف ادمی که توسط درمان سرطان به وجود می آید احتمال دارد تا ماه ها یا سال ها بعد از درمان مشاهده نشود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر ورم دائم در دست یا پا مشاهده کردید با دکتر تماس بگیرید.
اگر از قبل تشخیص لنف ادم داده شده است، در صورت افزایش صعودی شدت ورم حتماً دوباره به پزشک مراجعه کنید چون احتمالاً روند جدیدی در بیماری در حال شکل گیری است.
علل بروز
سیستم لنفاوی برای سالم نگه داشتن بدن بسیار حیاتی است چون مایع لنفاوی حاوی پروتئین را داخل بدن به جریان می اندازد، باکتری ها را جمع کرده ویروس ها و مواد زاید را حذف می کند.
سیستم لنفاوی این مایع و مواد زاید را از طریق رگ های لنفاوی که به گره های لنفاوی می رسند حمل می کند سپس مواد زاید توسط لنفوسیت ها تصفیه می شوند و سلول هایی که در گره ها قرار دارند و با عفونت مبارزه می کنند کاملا از بدن دفع می شوند.
لنف ادم زمانی رخ می دهد که رگ های لنفاوی قادر به تخلیه کامل مایع لنفی از پا یا دست نیستند. لنف ادم هم می تواند اولیه باشد و هم ثانویه.
یعنی خود به خود رخ دهد ( لنف ادم اولیه) و یا توسط بیماری دیگری (لنف ادم ثانویه) ایجاد شود. نوع ثانویه از اولیه رایج تر است.
علل بروز لنف ادم ثانویه
هر بیماری ای که سبب آسیب رساندن به گره ها یا رگ های لنفی شود باعث لنف آدم خواهد شد. علل دیگر عبارتند از:
- جراحی: برداشتن گره های لنفاوی یا آسیب به آن ها و به رگ های لنفاوی سبب لنف ادم می شود.
مثلاً گره های لنفاوی به خاطر جلوگیری از گسترش سرطان سینه ممکن است برداشته شوند و یا این گره‌ها تحت جراحی رگ های خونی ارگان ها آسیب ببیند.
- پرتو درمانی در سرطان: پرتو درمانی سبب بروز زخم و التهاب گره های لنفی یا رگ های لنفاوی می شود.
- سرطان: اگر سلول های سرطانی رگ های لنفوسیتی را مسدود کنند لنف آدم ایجاد می شود. مثلاً توموری نزدیک گره لنفاوی رشد می کند و آن قدر بزرگ می شود که جلوی جاری شدن مایع را می گیرد.
- عفونت: عفونت گره های لنفی یا انگل ها سبب مسدود شدن جریان مایع لنفاوی می شود. لنف ادمی که به علت عفونت حاصل شود بیشتر در مناطق استوایی شایع است و اکثراً در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد.
علل بروز لنف ادم اولیه
لنف آدم اولیه بسیار نادر و ارثی است که به علت مشکل در رشد و شکل گیری رگ های لنفاوی به وجود می آید.
علل خاص بروز لنف ادم است اولیه این ها هستند:
- بیماری میلروی ( لنف ادم مادرزادی): این اختلال در نوزادی شروع شده و باعث دفرمه شدن شکل گره های لنفاوی می شود.
- بیماری Meige (لنف ادم زود هنگام): این اختلال اغلب باعث بروز لنف ادم در زمان بلوغ یا در طول بارداری و یا حتی دیرتر یعنی حدود ۳۵ سالگیمی شود.
- شیوع دیر هنگام لنف ادم: که خیلی نادر است و معمولاً بعد از ۳۵ سالگی اتفاق می افتد.
عوامل پر خطر
فاکتورهایی که باعث افزایش ریسک این بیماری بعد از سرطان و درمان سرطان می شوند این ها هستند:
- سن بالا
- وزن زیاد یا چاقی
- روماتوئید یا آرتروز پسوریاتیک
بیماری ها
لنف ادم در دست و یا پا باعث بیماری های جدی می شود مثل:
- عفونت ها: عفونت هایی که به علت لنف ادم به وجود می آیند شامل عفونت های باکتریایی پوست (سلولیتیز) و عفونت رگ های لنفاوی (لنفانگیتیز) می شود.
کوچک ترین آسیب ها به دست یا پا می تواند نقطه شروعی برای عفونت باشد.
- لنفاژیوسارکوما: این شکل نادر سرطان بافت نرم به علت لنف ادم بسیار شدید و درمان نشده رخ می دهد. علائم این بیماری شامل لکه های آبی، قرمز یا بنفش روی پوست است.
پیشگیری از لنف ادم
اگر عمل جراحی داشته اید یا قرار است جراحی کنید، از پزشک بپرسید آیا جراحی تان شامل رگ ها و گره های لنفاوی می شود یا خیر. بپرسید آیا پرتو درمانی روی گره های لنفاوی تاثیر می گذارد؟
برای کاهش ریسک لنف ادم سعی کنید موارد زیر را انجام دهید:
- از دست و پای تان محفاظت کنید.
از آسیب به اندام درگیر شده خودداری کنید. بریدگی، خراش و سوختگی سبب عفونت می شوند. از اشیای تیز دور باشید. با دستگاه ریش تراش اصلاح کنید.
حین باغبانی و آشپزی دستکش بپوشید و در زمان دوخت و دوز از انگشت دونه استفاده کنید. برای آزمایش خون از آن دست درگیر خون نگیرید و روی آن دست واکسیناسیون انجام ندهید.
- از گرما دادن به دست یا پا دوری کنید.
یخ یا گرما (مثل پد های گرمازا) به دست یا پا نرسانید. همچنین دست یا پا را در معرض سرمای شدید قرار ندهید.
- دست یا پا را در جایی بلند تر قرار دهید.
هر زمان که ممکن بود دست یا پای درگیر را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهید.
- از پوشیدن لباس های تنگ خود داری کنید.
از هر چیزی که دست یا پا را محدود کند اجتناب کنید. مثل پارچه های کشی و چسب و کاف کنترل فشار خون.
برای گرفتن فشار خون از دست دیگرتان استفاده کنید.
- دست و پای درگیر را تمیز کنید.
پوست و ناخن را کاملا تمیز نگه دارید. هر روز پوست دست و پا را چک کنید و به دنبال تغییرات احتمالی یا عفونت باشید. هرگز پابرهنه راه نروید.
تشخیص لنف ادم
اگر در ریسک ابتلا به لنف ادم هستید، مثلا اگر اخیراً جراحی سرطان لنفاوی داشته اید، پزشک برپایه علائم و نشانه ها تشخیص لنف ادم می دهد.
اگر لنف ادم واضح نیست دکتر تست هایی تجویز می کند تا نگاهی عمیق تر به سیستم لنفاوی داشته باشد. تست ها عبارتند از:
- اسکن MRI : با استفاده از امواج رادیویی، MRI عکس های سه بعدی و با وضوح بالا می گیرد.
- سی تی اسکن: این تکنیک اشعه X تصویر های دقیق مقطع عرضی از ساختار بدن می گیرد.
- سونوگرافی داپلر: این نوع سونوگرافی با برگرداندن امواج صوتی، جریان خون و فشار خون را تحت تاثیر قرار می دهد. سونوگرافی هرگونه مسدود شدگی را هم نشان می دهد.
- لمفوسینتی گرافی: در این تست رنگ رادیواکتیو تزریق می شود و سپس توسط دستگاه اسکن صورت می گیرد. تصاویر حاصله رنگ را که در رگ های لنفاوی عبور می کنند نشان می دهد و اگر سد شدگی وجود داشته باشد رفع می کند.
درمان لنف ادم
هیچ درمانی برای لنف ادم وجود ندارد. تمرکز درمان روی کاهش ورم و کنترل درد است. درمان احتمالاً شامل موارد زیر شود:
ورزش های فیزیوتراپی لنف:
ورزش های سبک که در آن عضو درگیر حرکت داده شده و مایع لنفاوی خارج می شود. ورزش نباید سنگین و خسته کننده باشد بلکه باید روی انقباض نرم عضلات دست یا پا تمرکز کند.
یک فیزیوتراپیست مخصوص لنف ادم می تواند روش های مخصوص را آموزش دهد.
بستن دست و پا با بانداژ:
این عمل باعث می شود اندام درگیر، مایع لنفاوی را به عقب و به سمت بالا تنه ببرد. باند باید اطراف انگشتان یا شست پا محکم تر باشد و هر چه بالا تر می رود شل تر پیچیده شود.
متخصص لنف ادم نوع باند پیچی را آموزش می دهد.
ماساژ درمانی
تکنیک های خاص ماساژ درمانی به نام تخلیه دستی لنف باعث جریان یافتن بهتر مایع در دست و پا می شود. ماساژ های مختلف درمانی برای افراد دارای سرطان مفید است.
مطمئن شوید با کسی کار می کنید که این تکنیک ها را به خوبی می داند. ماساژ برای همه نیست. اگر عفونت پوست، لخته خون یا بیماری دیگری دارید از ماساژ خود داری کنید.
انقباض پنوماتیک (بادی)
پوششی به شکل آستین روی دست یا پای درگیر قرار می گیرد و پمپی آن را باد می کند به گونه ای که فشار وارد شده و مایع لنفی از انگشتان به بالا حرکت می کند.
بیشتر بخوانید: درمان ادم بوسیله دستگاه ایرکامپرشن فیزیوتراپی
پوشش های فشاری
پوشش‌های آستین شکل بلند یا جوراب های مخصوص برای منقبض کردن دست و پا ساخته شده اند تا مایه لنفی در عضو درگیر جریان یابد. پوشش فشاری را حین ورزش استفاده کنید.
بعد از پوشیدن بدن باید حالتی درست به خود بگیرد و برای رسیدن به این هدف باید از یک متخصص کمک گرفته شود. برخی نیاز به پوشش سفارشی دوخته شده دارند.
اگر در پوشیدن یا بیرون آوردن پوشش مشکل دارید تکنیک های خاصی وجود دارد.
فیزیوتراپیست لنف ادم گزینه های مختلف را ارائه می کند. علاوه بر آن اگر پوشش های فشاری یا باندهای منقبض کننده جزء گزینه ها نیستند، گاهی اوقات وسیله ای برای انجام فشار با چفت های پارچه ای کارآمد هستند.
درمان احتقان زدایی مختلط (CDT)
این روش ترکیبی از چند درمان به همراه تغییر سبک زندگی است.این روش برای کسانی که فشار خون بالا، دیابت، فلج، نارسایی قلبی، لخته خون یا عفونت‌های مکرر دارند مناسب نیست.
در لنف ادم شدید، جراحی برای برداشتن بافت های آسیب دیده در عضو درگیر پیشنهاد می شود تا ورم کاهش یابد.
همچنین تکنیک های جدید تری جهت جراحی پیشنهاد می شوند مثل آناستوموز عروقی یا لنفوتیک و یا پیوند گره لنفاوی.
کنار آمدن و حمایت
این که هیچ درمانی برای لنف ادم وجود ندارد نا امید کننده است. با این حال می شود چند جنبه از این بیماری را کنترل کرد.
برای کنار آمدن با این بیماری سعی کنید موارد زیر را انجام دهید:
- هرچه درباره لنف آدم وجود دارد بدانید.
دانستن این که چه بیماری ای است و علت بروز آن چیست سبب می شود با پزشک خود بهتر ارتباط برقرار کنید.
- از عضو درگیر محافظت کنید.
هر چه در توان دارید بگذارید تا از هرگونه بیماری ثانویه و عوارض جانبی در دست و پا جلوگیری کنید.
هر روز پوست خود را تمیز کرده و همه قسمت های عفونتی شده را به دنبال خراش، زخم یا بریدگی بگردید.
برای پیشگیری از خشک شدن پوست کرم مرطوب کننده استفاده کنید.
- از کل بدن تان به خوبی حفاظت کنید.
رژیم غذایی غنی از فیبر ها و سبزیجات داشته باشید. هر روز ورزش کنید. استرس را کاهش دهید. سعی کنید به قدر کافی بخوابید.
- از سایر بیماران لنف ادم حمایت دریافت کنید.
پیوستن به جلسات حمایتی و یا شرکت در چت روم های مخصوص این بیماران به درک بهتر از این بیماری منجر خواهد شد.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
موارد زیر را لیست کنید:
- هر علامتی که دارید حتی اگر به نظر غیر مرتبط باشد.
- اطلاعات شخصی مثل بیماری های مهم یا تروما، درمان های سرطان یا تغییرات اخیر در زندگی
- داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که استفاده می کنید
سوالاتی که باید از پزشک پرسید.
برای لنف ادم چند سوال اساسی باید از پزشک بپرسید:
- محتمل ترین علت ورم چیست؟
- ممکن است دلیل دیگری داشته باشد؟
- چه آزمایش هایی نیاز است؟
- آیا این تست ها نیازمند آمادگی خاصی است؟
- آیا این ورم موقتی ست یا دائمی؟
- درمان لنف ادم چیست؟
- آیا روش جایگزین وجود دارد؟
- آیا داروهایی برای خوابیدن این ورم وجود دارد؟
- من بیماری های دیگری هم دارم چگونه می توانم همه را با هم مدیریت کنم؟
- آیا باید رژیم غذایی یا فعالیت هایم را محدود کنم؟
- آیا بروشور یا اطلاعاتی کتبی برای مطالعه وجود دارد؟
- چه وب سایتی را پیشنهاد می کنید؟
از دکتر باید چه انتظاری داشته باشیم؟
دکتر این سوالات را می پرسد:
- ورم کی شروع شد؟
- آیا قبل از ورم، جراحی، تروما، رادیوتراپی یا داروهای جدیدی انجام و مصرف شد؟
- آیا علائم دیگری هم دارید؟
- آیا ورم دایمی است یا مقطعی؟
- آیا چیزی باعث شده ورم بهتر شود؟
- آیا چیزی باعث می شود علایم بدتر شوند؟
- آیا هیچ وقت سعی کردید ادم را درمان کنید؟ چگونه؟
هم اکنون باید چه کرد؟
عضو درگیر شده را تا جایی که می توانید بالا نگه دارید و پوست تان را از آسیب دور کنید. ورم ناشی از لنف ادم ممکن است ایجاد درد کند و آسیب یا سوختگی بدترش کند.
بنابراین از پد های گرما زا روی عضو درگیر استفاده نکنید. هر روز پوست خود را با مرطوب کننده نرم نگه دارید.
اگر می خواهید توسط یکی از فیزیوتراپیست های ما در کلینیک دایان مشکل تان را مورد ارزیابی قرار بگیرید با شماره های زیر تماس بگیرید.
با کمک دستگاه ایرکامپرشن، ماساژ، ورزش و بانداژ می توان تا حد زیادی مشکل لنف ادم را کنترل و مدیریت کرد.
شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت مشاوره و نوبت حضوری : 02122764555 – 02122786049 – 09128340536
برای اطلاع از آدرس و ایمیل کلینیک به صفحه تماس با ما مراجعه کنید.
