پای ضربدری یا ژنو والگوم (genu valgum) چیست؟
پای ضربدری، که با نام دیگر knock-knees نیز شناخته می شود، نامیزان بودن استخوان های زانو است به طوری که زانوهای شما به سمت داخل متمایل می شوند.
قوزک های پاهای فردی که دچار این مشکل است در هنگام صاف ایستادن ، با فاصله ی 3 اینچ یا بیشتر درکنار هم قرار می گیرند.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
دلیل این فاصله این است که زانوهای آنها بیش از اندازه به سمت داخل خم شده است.
پای ضربدری در میان خردسالان شایع است و معمولا با رشد آنها برطرف می شود.
حدود 75 درصد از کودکان بین سنین 3 تا 5 سال مشکل پای پرانتزی دارند.
بیمارستان کودکان بوستون گزارش داده است که در حدود 99 درصد از این موارد، وقتی این کودکان به سن 7 یا 8 سالگی رسیدند، این مشکل خود به خود برطرف شده است.
پای ضربدری همچنین می تواند به دلایل زیر در بزرگسالی نیز ایجاد شود:
- آسیب یا عفونت در زانو یا پای شما
- کمبود شدید ویتامین D و کلسیم
- چاقی
- آرتروز زانو
نمی توان از این مشکل پیشگیری کرد، اما می توان اثرات آن را به حداقل رساند.
فیزیوتراپی و ورزش برای درمان پای پرانتزی، اغلب جایگزین موفقی برای جراحی هستند.
برای اینکه بیشتر در این باره بدانید، ادامه ی مطلب را دنبال کنید.
علائم پای ضربدری چیست؟
اگر مشکل پای ضربدری پس از دوران کودکی ادامه یابد، ممکن است علاوه بر نامیزان بودن زانو ها، علائم دیگری را داشته باشد. این علائم عبارتند از:
- مفاصل سفت
- زانو درد
- لنگیدن در هنگام راه رفتن
رباط ها و ماهیچه هاییی که به نوعی تحت فشار قرار گرفته اند، همچنین می توانند باعث درد در ناحیه مفصل ران، مچ پا و یا پاها شوند.
اگر فقط یک زانو در جای مناسب خود قرار نگیرد، ممکن است بدن شما در هنگام ایستادن حالت نامتعادلی داشته باشد.
چه عواملی موجب ایجاد این مشکل می شوند؟
پای ضربدری تقریبا همیشه تغییری است که در هنگام رشد کودک رخ می هد و پس از چند سال خوب می شود و اگر چه مشکلی است که می تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما به نظر می رسد که یک مشکل ارثی نیز باشد.
این مشکل ممکن است به دلایل دیگری از جمله موارد زیر نیز ایجاد شود:
- آسیب یا عفونت در زانو یا پای شما
- ناهنجاری استخوانی ناشی از بیماری ریکیت (rickets)، بیماری که دلیل آن کمبود ویتامین D و کلسیم است.
- سایر بیماری های استخوانی
- چاقی، که باعث فشار بیشتری روی زانوی شما می شود
- آرتروز مفصل زانو
طبق گزارش مجله ی ارتوپدی اطفال، چاقی می تواند منجر به بروز پای ضربدری شود.
این مجله گزارش داد که در مطالعه ای که اخیرا انجام شده است، مشخص شده است که 71 درصد از کودکان مبتلا به پای ضربدری، چاق بودند.
روش تشخیص پای ضربدری
علت اصلی مشکل پای ضربدری باید برای هر کودک و بزرگسالی که دچار این مشکل است، مشخص شود. بیماری های استخوانی یا آرتروز نیاز به درمان دارند.
پزشک شما سوالاتی در مورد سوابق پزشکی خانواده تان و اینکه آیا درد دارید یا خیر، خواهد پرسید. آنها می خواهند بدانند، درد شما بیشتر در کدام قسمت ها است.
در طول معاینه ی فیزیکی، پزشک شما متوجه چگونگی ایستادن و راه رفتن شما خواهد شد.
آنها همچنین موارد زیر را ارزیابی خواهند کرد:
- نابرابر بودن طول پاها
- زاویه ای که زانو ها درکنار یکدیگر می سازند
- نابرابر بودن اثر پاهایتان در کف کفش هایتان
در بعضی موارد، پزشک شما ممکن است دستور یک اسکن رادیوگرافی یا MRI را برای بررسی ساختار استخوانی شما بدهد.
پای ضربدری چگونه درمان می شود؟
نحوه درمان پای ضربدری بستگی به علت و شدت علائم شما دارد.
به عنوان مثال، اگر بیاری ریکیت علت آسیب زانوی شما باشد، پزشک شما احتمالا ویتامین D و مکمل های کلسیم را برای کمک به بازگرداندن سطح ویتامین D و کلسیم بدنتان، تجویز خواهد کرد.
پزشک شما همچنین ممکن است درصورتی که داروهای ضد التهاب غير استروئيدی بدون نسخه مانند ناپروکسن (Aleve، Naprosyn)، برای شما موثر نبودند، گزینه هایی که نیاز به تجویز پزشک دارند را تجويز نمايد.
یک برنامه ی درمانی معمول شامل یک یا چند مورد زیر است:
کاهش وزن
چاقی می تواند فشارمضاعفی را روی زانوی شما قرار دهد و موجب بدتر شدن پای ضربدری شود. اگر اضافه وزن دارید، پزشک تان با شما در تنظیم یک برنامه کاهش وزن سالم همکاری خواهد کرد.
ورزش
برای اکثر افراد مبتلا به پای ضربدری، ورزش می تواند کمک کند تا زانوهای شما در حالت درستی قرار بگیرند.
پزشک یا فیزیوتراپیست شما می تواند نحوه راه رفتن شما را ارزیابی کند و تمریناتی که برای تقویت پا، باسن و ران انجام می شوند را پیشنهاد کند.
کشش های خاص ممکن است در از بین بردن اثرات این مشکل مفید باشد.
تمرینات تقویت کننده ممکن است بسیارساده باشند، مانند بالا آوردن ساق پا در حالت نشسته یا دراز کشیده.
همانطور که شما با انجام تمرین های ورزشی پیشرفت می کنید، می توانید به پاهایتان وزنه هایی را ببندید تا اثر این تمرین ها بیشتر شود.
ارتوپدی فنی
اگر طول پاهای شما به علت ضربدری بودن نابرابر است، یک پاشنه را درون کفش پایی که کوتاهتر است، قرار دهید تا طول پاهای شما را برابر و راه رفتن تان را تنظیم کند. ممکن است کمر درد تان نیز کاهش یابد.
برای کودکانی که مشکل پای ضربدری آنها تا سن 8 سالگی حل نشود، یک بریس یا یک اسپلیت ممکن است به رشد استخوان کمک کند.
جراحی
اگر ضربدری بودن پا شدید باشد یا زمانی که تمرین برای تسکین درد و تثبیت زانوی شما کافی نیست، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.
برای افراد جوانتر، یک صفحه فلزی کوچک که در زانوی آنها قرار داده می شود، می تواند به رشد آینده ی استخوان کمک کند.
این عمل جراحی جزئی هدایت کننده ی رشد استخوان نامیده می شود.
هنگامی که رشد استخوان تصحیح شد، صفحه ی فلزی برداشته می شود.
بزرگسالان ممکن است از یک جراحی استئوتومی (osteotomy) استفاده کنند. این جراحی از صفحات فلزی دائمی برای درست نگه داشتن استخوانهای زانو استفاده می کند.
این کار می تواند این استخوان ها را تنظیم کند و زانوها را به هم برساند.
جراحی تعویض زانو نیز گزینه ای برای افراد مسن تر است.
انتظارات در مورد پای ضربدری چیست؟
در اکثریت قریب به اتفاق والدین می توانند انتظار داشته باشند که مشکل پای ضربدری کودک تا 8 سالگی حل شود.
برای کودکان بزرگتر و بزرگسالانی که پای ضربدری دارند، یک دوره فیزیوتراپی و تمرینات می تواند مفید باشد.
همچنین فیزیوتراپی می تواند عضلات اطراف زانو را تقویت کند و از عوارض فشار وارد شدن به دیگر مفاصل جلوگیری کند.
اگر این تلاش ها موفقیت آمیز نبود، ممکن است جراحی انجام شود تا زانوها را تنظیم کند.
در طول زمان، عدم تقارن زانو در صورتی که درمان نشود می تواند باعث درد و مشکلات در عملکرد زانو شود.
یک مطالعه در سال 2013 نشان داد که بزرگسالان مبتلا به مشکل پای ضربدری در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
اگر فکر می کنید که زانوهای شما و یا فرزندانتان مشکل دارند، جهت معاینه و تشخیص پای پرانتزی می توانید به کلینیک فیزیوتراپی ما در تهران، پاسداران، خیابان دولت به نام کلینیک فیزیوتراپی دایان مراجعه کرده و یا از طریق تماس تلفنی مشاوره دریافت کنید.
