توانبخشی و فیزیوتراپی پس از مراقبت ویژه (Post-Intensive Care Syndrome) یا PICS یا استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی. سندرم پس از مراقبت های ویژه مجموعه ای از علائم، محدودیت ها و اختلالات در افرادی است که به تازگی در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان تحت درمان قرار گرفته اند.
این اختلالات گاهی مزمن بوده و در برخی موارد پس خروج از بخش مراقبت های ویژه انجام فعالیت های عادی را محدود می کنند.
از درد و کوفتگی بدن خسته شدی؟
تماس بگیر و وقت معاینه یا فیزیوتراپی تنظیم کن!
علائم سندرم پس از مراقبت ویژه PICS
تمام بیمارانی که در بخش ICU تحت مراقبت قرار می گیرند دچار این سندرم نمی شوند. عواملی که خطر ابتلا به سندرم پس از مراقبت های ویژه را افزایش می دهد عبارتند از:
- استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی بیش از 48 ساعت
- مونث بودن
- بالا بودن سن
- هذیان گویی زمان بستری بودن در بخش مراقبت های ویژه
درک علائم می تواند به تشخیص احتمال ابتلا به این سندرم کمک کند. سندرم پس از مراقبت های ویژه مجموعه ای از علائم است و گاهی نیز چندین علائم خواهید داشت.
علائم به صورت اختلالات جسمی، شناختی و روانی یا احساسی ظاهر می شوند.
اختلالات جسمی
در صورت ابتلا به سندرم پس از مراقبت های ویژه احتمالا با اختلالات جسمی قابل توجهی روبرو می شوید که باعث ایجاد مشکل در تحرک عملکردی خواهند شد.
این اختلالات شامل موارد زیر هستند:
- کاهش قدرت
- کاهش دامنه حرکتی
- کاهش توانایی تنفس
- کاهش استقامت
- کاهش سرعت راه رفتن
- کاهش تعادل
- کاهش فعالیت های روزانه
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی تعادلی
عدم تعادل بدن چیست؟ درمان مشکلات تعادلی با فیزیوتراپی
تعداد قابل توجهی از مبتلایان به این سندرم پس از درمان در بخش مراقبت های ویژه در بازگشت به وضعیت کامل عملکردی مشکل دارند.
بسیاری از افراد به سطح فعالیت قبلی خود باز نمی گردند و برخی برای رانندگی مستقل و مشارکت در فعالیت های اجتماعی به توانبخشی ویژه نیاز دارند.
اختلالات شناختی
گاهی پس از بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه اختلالات شناختی مانند مشکلات توجه، حافظه و تمرکز نیز وجود خواهد داشت.
یک مطالعه نشان داده است که تقریبا نیمی از نجات یافتگان از سندرم دیسترس حاد تنفسی نوعی اختلال شناختی را تجربه می کنند و این موضوع پس از ترک بیمارستان دو سال یا بیشتر ادامه خواهد داشت.
این اختلالات شناختی گاهی با وجود محدودیت های جسمی و اختلالات روانی بدتر می شوند. غربالگری اختلالات شناختی پس از ترخیص از بخش مراقبت های ویژه ضروری است.
سلامت روان
برخی از نجات یافتگان از بیماری های بحرانی و پس از بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه دچار اختلالات روانی قابل توجهی از جمله افسردگی، اضطراب و علائم اختلال استرس پس از سانحه می شوند.
شاید مراقبت های سلامت روان خارج از محدوده فعالیت متخصص فیزیوتراپی باشد اما برای تشخیص هرگونه نقص در سلامت روان از شما سوالاتی خواهد پرسید. در صورت وجود علائم مشکل می توانید به یک پزشک مناسب مراجعه کنید.
یکی از مشکلات عمده سندرم پس از مراقبت های ویژه بستری شدن مجدد در بیمارستان است.
یک مطالعه نشان داده است که حدود 80 درصد افرادی که از بخش مراقبت های ویژه ترخیص شده اند لازم است دو سال بعد مجدد در بیمارستان بستری شوند.
یکی از اهداف فیزیوتراپی برای این سندرم کمک به بهبود کامل است. بخشی از این بهبودی به شما کمک می کند مجددا در بیمارستان بستری نشوید.
اگر به مدت طولانی در بخش مراقبت های ویژه بستری بوده اید و مشکوک به سندرم پس از مراقبت های ویژه هستید باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
پزشکان می توانند به شما در بازیابی تحرک، کاهش اضطراب و افسردگی و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.
ضعف ناشی از سندرم پس از مراقبت ویژه
تقریبا یک سوم از تمام بیماران بستری شده در بخش مراقبت های ویژه به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز دارند.
از آنجا که ویروس کووید 19 به سیستم تنفسی (در کنار سایر سیستم های بدن) حمله می کند بسیاری از بیماران بستری شده در بیمارستان که به ویروس کرونا مبتلا هستند نیاز به استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی دارند.
افرادی که زنده می مانند و در نهایت از بخش مراقبت های ویژه مرخص می شوند احتمالا از مشکلات قابل توجهی رنج خواهند برد.
یکی از مشکلات عمده این سندرم ضعف بوجود آمده در بخش مراقبت های ویژه است.
این مشکل در حدود 30 درصد بیمارانی که از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می کنند، 80 درصد از بیماران مبتلا به سپسیس و 50 درصد از بیمارانی که حداقل یک هفته را در بخش مراقبت های ویژه گذرانده اند رخ می دهد.
این ضعف گاهی تا یک سال یا بیشتر ادامه خواهد داشت.
تشخیص ضعف بوجود آمده در بخش مراقبت های ویژه با انجام آزمایش دستی ماهیچه ها انجام می شود. متخصص فیزیوتراپی این کار را روی تخت بیمارستان یا زمانی که در خانه روی صندلی نشسته اید انجام می دهد.
نتایج آزمایشات قدرتی برای عضلات مختلف بین عدد صفر (بدون انقباض ماهیچه) تا پنج (قدرت کامل) قرار می گیرد. حرکاتی که در این آزمایش ارزیابی می شوند عبارتند از:
- ابداکشن شانه (بالا بردن بازوها از کنار)
- خم شدن آرنج (خم کردن آرنج)
- کشش مچ دست (بالا بردن پشت دست)
- خمیدگی لگن (خم شدن لگن به سمت بالا)
- کشش زانو (صاف کردن زانو)
- خمیدگی پشت مچ پا (خم شدن مچ و انگشتان پا به سمت بالا)
پس از ثبت حرکات هر دو طرف بدن حداکثر نمره باید 60 باشد. نمره 48 یا کمتر نشان دهنده ضعف بوجود آمده در بخش مراقبت های ویژه است.
متخصصان فیزیوتراپی در زمینه قدرت و تحرک تخصص دارند. فیزیوتراپی در مدیریت سندرم پس از مراقبت های ویژه برای کمک به بازیابی قدرت و استقامت و عملکرد صحیح نقشی مهم دارد.
رویکرد چندرشته ای برای درمان
از آنجا که سندرم پس از مراقبت های ویژه بر اندام های مختلف و عملکرد کلی بدن تأثیر قابل توجهی می گذارد احتمالا چندین پزشک در مراقبت شما مشارکت خواهند داشت.
این ارائه دهندگان شامل افراد زیر هستند:
- متخصص فیزیوتراپی
- پزشک
- کاردرمانگر
- آسیب شناس گفتار و زبان
- مددکار اجتماعی
- روانشناس
دوستان و خانواده باید بدانند نقش مهمی در بهبودی شما از سندرم پس از مراقبت های ویژه دارند.
گاهی به جابجایی، آماده کردن غذا یا کمک در فعالیت های اساسی زندگی روزمره نیاز خواهید داشت.
داشتن یک خانواده و روابط اجتماعی قوی می تواند به شما در انجام کارهای روزانه در زمان بهبودی از سندرم پس از مراقبت های ویژه کمک کند.
این افراد بخشی جدایی ناپذیر از تیم مراقبت شما هستند و می توانند به عنوان یک تیم تشویقی به شما انگیزه بدهند و مراقب علائم افسردگی و اضطراب باشند.
محل درمان
پس از بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه احتمالا مرخص شده و می توانید به یک بیمارستان توانبخشی مراجعه کنید. در صورت پذیرش، خدمات را در مرکز توانبخشی دریافت خواهید کرد.
متخصص فیزیوتراپی، کاردرمانگر و سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی به اتاق بیمارستان آمده و پس از ارزیابی وضعیت به شما در بازگرداندن تحرک و عملکرد کمک می کنند.
در صورت مرخص شدن می توانید از خدمات مراقبت در منزل بهره مند شوید. تیم درمانی به خانه شما آمده و پس از ارزیابی وضعیت خدمات را در خانه ارائه خواهند داد.
هنگامی که قدرت و تحرک خود را به دست آوردید می توانید برای دریافت خدمات توانبخشی به یک کلینیک درمان سرپایی مراجعه کنید.
متخصص فیزیوتراپی تجهیزات ورزشی مخصوصی دارد که به شما در بازیابی قدرت، استقامت و تحرک کامل کمک می کنند.
فیزیوتراپی برای سندرم پس از مراقبت ویژه
اولین جلسه با یک متخصص فیزیوتراپی برای سندرم پس از مراقبت ویژه ارزیابی اولیه نامیده می شود. در طول این جلسه متخصص با شما درباره دوره مراقبت صحبت می کند.
آماده باشید درباره مدت زمان بستری بودن، وضعیت عملکردی قبل از بستری شدن و اینکه چه مدت از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده کرده اید به سوالاتی خاص جواب دهید.
متخصص فیزیوتراپی در مورد سایر خدمات توانبخشی که تا کنون دریافت کرده اید نیز سوال پرسیده و سوابق پزشکی را مرور خواهد کرد.
پس از مصاحبه، ارزیابی اولیه انجام شده و برای یافتن اختلالات خاصی که تحرک عملکردی را محدود می کنند موارد مختلفی اندازه گیری می شود.
اختلالات متداولی که مورد ارزیابی قرار می گیرند عبارتند از:
- دامنه حرکت
- راه رفتن
- استحکام یا قدرت
- تعادل
- تنفس
- میزان تحمل
برای بررسی حرکت و اندازه گیری نتایج از چندین ابزار استفاده می شود. متخصص برای ارزیابی استقامت و سرعت راه رفتن، آزمایش پیاده روی شش دقیقه ای و یا تست Timed Up and Go را انتخاب می کند.
این آزمایشات ساده اطلاعاتی در مورد تحرک عمومی ارائه داده و اساس عملکرد شما را تعیین می کنند.
در صورت راه رفتن با وسایل کمکی مانند عصا یا واکر متخصص فیزیوتراپی اندازه مناسب آن ها را بررسی کرده و مطمئن می شود با خیال راحت از این وسایل استفاده می کنید.
متخصص پس از پایان ارزیابی باید از تحرک عملکردی و اختلالاتی که منجر به محدودیت در حرکت می شوند آگاهی داشته باشد.
سپس برای تنظیم یک برنامه مراقبتی و اهداف توانبخشی با شما و خانواده تان همکاری می کند. اهداف مشترک شامل بازگشت به قدرت کامل، بهبود تعادل و راه رفتن عادی بدون وسیله کمکی هستند.
ورزش باید ابزار اصلی در طول دوره فیزیوتراپی باشد. متخصص فیزیوتراپی برای بهبود قدرت، تعادل، تحرک و عملکرد با شما همکاری خواهد کرد.
سه حوزه تمرکز در دوره توانبخشی و فیزیوتراپی عبارتند از:
- تحرک در تخت: چقدر خوب در حالت دراز کشیده حرکت می کنید.
- جابجا شدن: حرکت از یک موقعیت به موقعیت دیگر مانند بلند شدن از تخت و نشستن روی صندلی.
- توانایی راه رفتن: چقدر خوب می توانید به طور ایمن راه بروید.
متخصص یک برنامه توانبخشی و ورزشی را متناسب با اندام هایی که بیشتر آسیب دیده اند تنظیم می کند.
شما می توانید کلیه خدمات تخصصی و حرفه ای را در کلینیک فیزیوتراپی دایان در تهران، واقع در خیابان دولت و شمال شرق تهران دریافت کنید.
یکی از خدمات کلینیک ما ارائه خدمات فیزیوتراپی در منزل است و مناسب افرادی است که نیاز به فیزیوتراپی دارند و امکان حضور در کلینیک برای آنها فرآهم نیست.
تمرینات فیزیوتراپی سندرم پس از مراقبت ویژه
- تمرینات پل
- بلند کردن پا در حالت صاف
- تمرینات تنفسی برای بهبود عملکرد ریه
- مینی اسکوات
- کشش پاها در حالت نشسته
- بلند شدن روی پاشنه و پنجه پا
- ایستادن روی یک پا برای حفظ تعادل
- تمرینات راه رفتن روی سطوح مختلف
- بالا و پایین رفتن از پله ها
- تمرینات هوازی مانند دوچرخه سواری یا پیاده روی با تردمیل
در صورت ابتلا به سندرم پس از مراقبت ویژه قبل از انجام هرگونه تمرین حتما با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید.
اگر خدمات توانبخشی برای سندرم پس از مراقبت های ویژه را در یک بیمارستان دریافت کنید احتمالا برخی از درمان های متخصص فیزیوتراپی با کاردرمانگر مشترک خواهد بود.
متخصص فیزیوتراپی و کاردرمانگر برای بهبود وضعیت ایستادن و راه رفتن هنگام انجام فعالیت های روزمره مانند شانه کردن موها یا مسواک زدن با یکدیگر همکاری می کنند.
اگر در خانه فیزیوتراپی دریافت می کنید احتمالا در تمریناتی که می توانید انجام دهید محدودیت هایی وجود خواهد داشت.
متخصصانی که در خانه از شما مراقبت می کنند خلاق هستند و می توانند تمریناتی چالش برانگیز و راه هایی برای بهبود تحرک ارائه دهند.
فیزیوتراپی سرپایی شامل استفاده از دستگاه های ورزشی برای بهبود قدرت و استقامت است.
گاهی برای بهبود تعادل و حس عمقی از ابزارهایی خاص مانند توپ تعادلی بوسو یا تخته BAPS استفاده می شود.
دوچرخه های ثابت، دوچرخه های بالاتنه یا تردمیل نیز برای بهبود استقامت تنفسی و هوازی در دسترس هستند.
متخصص فیزیوتراپی صرف نظر از محلی که خدمات فیزیوتراپی را دریافت می کنید برای اطمینان از تداوم مراقبت در دوران توانبخشی پیشرفت شما را با پزشک و تیم مراقبت در میان می گذارد.
همچنین برای اطمینان از برآورده شدن نیازهای عاطفی، شناختی و جسمی لازم است متخصص فیزیوتراپی با یک کاردرمانگر، آسیب شناس گفتار و زبان یا روانشناس همکاری نزدیک داشته باشد.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی ورزشی
فیزیوتراپی ورزشی چیست و چه مزایایی دارد؟
نتیجه درمان
نتیجه درمان افراد مبتلا به سندرم پس از مراقبت های ویژه متفاوت است. برخی افراد به سرعت بهبود می یابند و برخی دیگر به آرامی به حالت عادی باز می گردند.
بهبودی کلی احتمالا ماه ها یا سال ها طول خواهد کشید. وجود ضعف عضلانی هنگام ترخیص از بیمارستان و در نتیجه کاهش کیفیت زندگی و سلامت تا 24 ماه رایج است.
باید انتظار داشته باشید چندین ماه پس از ترخیص از بخش مراقبت های ویژه و به خصوص اگر ضعف قابل توجهی دارید خدمات توانبخشی دریافت کنید.
برای آگاهی از دوره توانبخشی و اطلاع از نتایج درمان باید از نزدیک با متخصص فیزیوتراپی، پزشک و تیم مراقبت همکاری کنید.
مهم تر از همه سعی کنید در دوران طولانی توانبخشی تمرکز خود را حفظ کنید.
شاید بهبودی کند به نظر برسد، اما می توانید روزانه گام های کوچکی در جهت اهداف بزرگ توانبخشی خود بردارید.
سخن نهایی
همه گیری کووید 19 نیاز به مراقبت طولانی مدت از افرادی که از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده کرده و یا چند روز یا هفته را در بخش مراقبت های ویژه گذرانده اند را آشکار کرده است.
اگر تحت مراقبت های ویژه بوده اید احتمالا علائمی خواهید داست که نشان دهنده سندرم پس از مراقب های ویژه هستند.
فیزیوتراپی به شما در بهبود قدرت، استقامت و تحرک عملکردی ایمن کمک می کند. به این ترتیب می توانید به سطح عملکرد و فعالیت قبلی خود بازگردید.
شماره تماس های کلینیک فیزیوتراپی دایان جهت دریافت نوبت حضوری فیزیوتراپی مچ دست و فیزیوتراپی در منزل : 02122786049 – 09128340536
