به غیر از تهوع، خستگی و ورم پا، اکثر زنان درد کمر را هم در بارداری تجربه می کنند. کمر درد های مربوط به بارداری عموما قسمت پایین کمر را درگیر می کند.
طبق تحقیقات انجام شده، بیش از دو سوم زنان در طول بارداری دچار درد پایین کمر می شوند.
این درد در بخش مرکزی کمر بیش تر دیده می شود که پزشکان آن را درد دنبالچه هم می نامند. عوامل بسیاری مثل تغییرات هورمونی و تغییر شکل بدن سبب بروز درد کمر در بارداری خواهد شد.
علل بروز این درد ها در زمان های مختلف متفاوت است و بستگی به دوره ای از بارداری دارد که فرد در آن قرار گرفته است.
علل بروز درد کمر در سه ماهه اول بارداری
عواملی که منجر به کمر درد در طول سه ماهه اول بارداری می شوند تغییرات هورمونی و استرس هستند.
تغییرات هورمونی
طی سه ماهه اول، سطح پروژسترون در بدن به سرعت افزایش می یابد.
سطوح بالای این هورمون سبب ریلکس شدن عضلات و رباط های نزدیک لگن می شود که روی ثبات و تراز مفاصل تاثیرگذار است.
هورمون دیگری که پزشکان آن را ریلکسین می نامند به تخمک کمک می کند تا در دیواره رحم لانه گزینی کرده و از بروز انقباضات در طول ماه های اول جلوگیری کند.
با نزدیک شدن به زایمان، ریلکسین دهانه رحم را تحریک کرده تا نرم تر شده و در طول زایمان باز شود.
علاوه بر آن سبب شل شدن رباط ها و مفاصل ناحیه شکم و لگن شده تا کانال زایمان گسترش یابد.
در نهایت، ریلکسین روی رباط هایی که ستون فقرات را ثبات می بخشند تأثیر گذاشته و باعث عدم ثبات، تغییر وضعیت قرارگیری و درد پایین کمر می شود.
استرس
با این که اکثراً بارداری را یک تغییر مهیج در زندگی می دانند اما پر از استرس هم هست.
استرس روی حال و هوا و وضعیت روانی فرد تاثیر می گذارد و سبب بروز علائم فیزیکی مثل خستگی، سردرد، سفت شدگی و درد عضله هم خواهد شد.
بیشنر بخوانید: بارداری و فیزیوتراپی لگن : توانبخشی برای زایمان
عوامل بروز کمردرد در سه ماهه دوم و سوم
در طول سه ماهه دوم و سوم، رحم بزرگ و بزرگ تر می شود. تغییر وضعیت بدن، افزایش وزن و فاصله گرفتن عضلات همگی سبب کمر درد می شوند.
خم شدن به عقب
مرکز ثقل یک زن باردار با بزرگ شدن جنین و افزایش وزن به جلوی بدن تغییر مکان می دهد. برخی زنان ممکن است به عقب خم شوند تا تعادل خود را به دست آورند.
این خم شدن به عقب کشش بیشتری به عضلات کمر وارد می کند که منجر به کمر درد و سفتی عضلات خواهد شد.
افزایش وزن
وزنی که فرد در طول بارداری زیاد می کند با درد پایین کمر و درد مفاصل رابطه مستقیم دارد. این میزان وزن اضافه شده در طول بارداری بر روی مادر و سلامت کلی اش تاثیر می گذارد.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها پیشنهاد می کند که وزن زنان باردار ( یک قلو) طبق مقادیر زیر باید افزایش یابد:
- اگر کمبود وزن دارند ۱۴ تا ۲۰ کیلو
- اگر وزن شان نرمال است ۱۲ تا ۱۸ کیلو
- اگر اضافه وزن دارند ۷ تا ۱۲ کیلو
- اگر چاقی مفرط دارند 5.5 تا ۱۰ کیلو
فاصله گرفتن عضلات
شکم از دو سری عضلات موازی تشکیل شده که در مرکز شکم به هم متصل می شوند. این عضلات سبب ثبات ستون فقرات و نگهداری کمر خواهند شد.
در طول بارداری، جنینِ در حال رشد به عضلات شکمی فشار وارد کرده و باعث کشش و فاصله گرفتن آن ها از هم می شود.
این فشار منجر به بیماری ای به نام دیاستاسیز رکتی خواهد شد. در طول سه ماهه دوم و سوم، برخی زنان در ناحیه شکم خود دچار برآمدگی می شوند.
این علامتی است که نشان می دهد عضلات در حال فاصله گرفتن از یکدیگراند تا فضایی کافی برای جنین باز شود.
همان طور که عضلات شکمی کشیده می شوند ضعیف تر هم خواهند شد و این مسئله سبب افزایش ریسک آسیب به کمر یا درد لگن می شود.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان
رها شدن از درد کمر در بارداری
گاهی اوقات به نظر می رسد رها شدن از درد کمر در طول بارداری امکان پذیر نیست.
با این حال هنوز هم راه هایی برای رها شدن از شر درد کمر در بارداری یا بعد از آن وجود دارد مثل:
- کشش مداوم پایین کمر
- خوابیدن به پهلو با بالش طبی بین زانوها
- استفاده از کمپرس گرم برای ریلکس کردن عضلات سفت شده یا کاهش التهاب
- تغییر وضعیت قرار گیری مثل نشستن و ایستادن. بنابراین کمر صاف شده شانه حالت مربع می گیرد.
- استفاده از شکم بند بارداری برای نگهداری از کمر و شکم
- استفاده از بالش بارداری برای گودی کمر حین نشستن
- ماساژهای مخصوص قبل از زایمان برای ریلکس کردن عضلات سفت شده، افزایش طیف حرکتی و کاهش استرس
- استفاده از درمان های جایگزین مثل طب سوزنی و فیزیوتراپی با حرکات ورزشیی که تخصص اش در بارداری است
- کاهش استرس از طریق مدیتیشن، یوگا بارداری و سایر تکنیک های آرامبخش
- خواب کافی
نکته های فیزیوتراپی جهت پیشگیری از درد
- قوی کردن عضلات کمر با تمریناتی که در بارداری منعی ندارند
- نگهداری وزن مناسب در طول بارداری
- انجام ورزش های آرام و سبک با موافقت پزشک
- استفاده از کفش های تخت یا پاشنه کوتاه
- پرهیز از ایستادن برای طولانی مدت
- پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
- تمرین تکنیک های مناسب بلند کردن اجسام با نشستن به حالت اسکات و استفاده از پاها به جای کمر
- تمرین بهترین حالت قرارگیری
- پرهیز از خوابیدن روی شکم
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
زنانی که درد کمر را در بارداری تجربه می کنند باید با متخصص زنان مشورت کنند.
در صورت بروز علایم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید
- دردی که بیش تر از دو هفته طول بکشد.
- انقباضی که در فواصل زمانی منظم رخ دهد و به مرور شدید شود.
- درد حین ادرار
- احساس سوزش در دست و پا
- خونریزی واژینال
- ترشحات غیر طبیعی واژینال
- تب
مشکل سیاتیک در نتیجه آسیب به عصب سیاتیک به وجود می آید. این مشکل در طول بارداری و وقتی جنینِ در حال رشد به عصب سیاتیک فشار وارد می کند، رخ می دهد.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی سیاتیک
یکی از علایم این بیماری درد پایین کمر است که از باسن و لگن و به پاها می رسد. زنانی که از درد شدید پایین کمر برای بیش از دوهفته رنج می برند باید به فکر درمان باشند.
زنان باردار باید قبل از مصرف هرگونه دارو یا مکمل یا درمان های طبیعی با پزشک خود مشورت کنند.
سخن آخر
درد کمر بخش جدا نشدنی پروسه بارداری است. عوامل مختلفی می توانند باعث کمر درد شوند مثل:
- افزایش سطح هورمون ها
- تغییر در وضع قرارگیری بدن
- افزایش وزن
- فاصله گیری عضلات
- استرس روی بدن
درد کمر در بارداری معمولاً خود به خود بعد از زایمان برطرف می شود. درد کمر شدیدی که بیش از دو هفته طول بکشد نیازمند مداخلات درمانی و فیزیوتراپی است.
لطفاً با گذاشتن کامنت نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
شما می توانید برای دریافت مشاوره و استفاده از خدمات فیزیوتراپی مخصوص دوران بارداری و قبل و پس از زایمان در کلینیک فیزیوتراپی دایان واقع در خیابان دولت با شماره های زیر تماس گرفته و نوبت دریافت کنید.
شماره تماس های کلینیک دایان: 02122764555 – 02122786049 – 09128340536
