بیرون زدگی دیسک که گاهی اوقات با عنوان سرخوردگی دیسک نیز به آن اشاره میشود یک آسیب‌دیدگی در دیسک بین مهره ای است.
دیسک بین مهره ای ساختار غضروفی پیچیده ای بین ساختارهای استخوانی ستون فقرات است.
بیرون زدگی دیسک وقتی اتفاق می افتد که ضربه یا فشار های تکراری سبب شود قسمت نرم و پر مایع تر داخلی دیسک به لایه خارجی محکمی که آن را در بر گرفته است فشار آورد.
اگر این فشار زیاد باشد یا برای مدت زمان طولانی وارد شود، موجب بیرون زدگی دیسک خواهد شد.
یک بیرون زدگی دیسک معمولا در پایین کمر ( ناحیه لومبار ستون فقرات) در سطح مهره های 4 و 5 کمری یا 5 کمری و 1 ساکروم ایجاد میشود، اما می تواند در هر جای دیگری از ستون فقرات نیز اتفاق بیفتد؛ از جمله ناحیه گردن (سرویکال).
عارضه ای که در آن بیرون زدگی دیسک پیشرفت کند و لایه بیرونی دیسک شروع به از هم گسیختگی کند هرنی دیسک یا فتق دیسک نامیده می شود.
دیسک لومبار چیست؟
دیسک های بین مهره ای ناحیه لومبار کاربردهای بسیاری دارند. یکی از این کاربردها جذب شوک است.
این دیسک ها بین استخوان هایی که ناحیه پایین ستون فقرات را تشکیل میدهند قرار دارند.
دیسک ها معماری خاصی دارند که سبب میشود فشار بطور متقارن توزیع شده و فشار ناشی از حرکات بدن و استرس های روزانه جذب شوند.
علاوه بر این، معماری خاص دیسک ها حرکت ستون فقرات را ممکن می سازد.
این دیسک ها از لایه سخت بیرونی به نام آنولوس فیبروزوس و یک ماده ژل مانند میانی به نام نوکلئوس پولپوزوس ساخته شده اند.
یک مثال خوب این است که دیسک ها به صورت دونات های ژله ای کوچکی تصور کنید که خمیر آن آنولوس فیبروزوس و ژله درون آن نوکلئوس پولپوزوس است.
آنولوس فیبروزوس دارای عصب است؛ به این معنا که ریشه های عصبی که درد را حس میکنند در آن وجود دارند اما نوکلئوس اینگونه نیست.
در مجاورت دیسک ها، ریشه‌های عصبی ستون فقرات وجود دارند که در جایی بین مهره ها و دیسک های مفاصل ستون فقرات از کانال نخاعی خارج می شوند و اعصابی را شکل میدهند که به سمت پاها می روند و آنها را عصب دهی می کنند.
گاهی اوقات اگر دیسک دچار هرنی یا بیرون زدگی شود، می تواند به ریشه یک عصب فشار وارد کند و به همین دلیل این امکان وجود دارد که علائم آسیب دیسک در ناحیه پایین بدن حس شود.
بیرون زدگی دیسک چگونه است؟
ضربه (تروما) یا فشار تکراری می تواند تدریجا به این ماده ژله مانند به سمت پشت و اطراف دیسک فشار وارد کند و در نتیجه لایه بیرونی آن تدریجا ضعیف شود.
نشستن طولانی مدت، بلند کردن اجسام، چرخیدن و خم شدن و هر ترکیبی از حرکات دیگر، فشارهای معمولی هستند که موجب فرسایش آنولوس می شوند.
در نهایت حتی یک فعالیت ساده مانند برداشتن یک خودکار از روی زمین نیز می تواند موجب شود که ماده ژله مانند بیرون بزند و وارد قسمت خمیری شکل تضعیف شده شود.
ازآنجاکه ناحیه خمیری شکل بیرونی دارای عصب است ممکن است به تدریج درد نیز بروز کند.
درد همچنین ممکن است در اثر واکنش شیمیایی ایجاد شود؛ واکنش شیمیایی که وقتی ماده ژله ای در تماس با محیط بیرون قرار می گیرد صورت می گیرد.
این امکان وجود دارد که ریشه عصب تحریک شود یا به دلیل التهابی که در نتیجه بیرون زدگی دیسک ایجاد می شود تحت فشار قرار گیرد.
تفاوت بین یک دیسک بیرون زده و هرنی دیسک (یا فتق دیسک)
مشکلات دیسک اغلب با عنواین هرنی، بیرون زدگی یا سرخوردگی دیسک توصیف میشوند و این برای بیماران گیج کننده است.
به طور کلی وقتی ماده ژله مانند به ناحیه خمیری بیرونی وارد میشود اما هنوز در ناحیه خمیری شکل قرار دارد، عارضه یک بیرون زدگی نامیده می شود.
در حالی که اگر ماده ژله مانند از ناحیه خمیری بیرون بزند و وارد ناحیه اطراف شود عارضه هرنی یا فتق دیسک نامیده می شود.
به طور کلی بیرون زدگی ناحیه دیسک چهار مرحله دارد که در تصویر زیر مشخص می باشد.
معمولا سه درجه ابتدایی با درمان های فیزیوتراپی بهبود پیدا میکند ولی درجه چهارم که ممکن است بخشی از دیسک جدا شده به داخل کانال نخاعی میافتد نیاز به جراحی پیدا می کند.
درجات بیرون زدگی دیسک
علائم احتمالی بیرون زدگی دیسک چیست؟
- درد شدید و تیز در پایین کمر که به مفاصل ران و ساقها و رانها و حتی پاها کشیده میشود.
- درد معمولاً در یک طرف بدن حس میشود اما میتواند با توجه به محل درد متفاوت باشد.
- بروز درد با نشستن طولانی
- مشکل در خم شدن به سمت جلو
- سوزش، بی حسی، سوزن سوزن شدن و یا حتی ضعف در ساق ها و ران ها یا پاها
- انتقال وزن به یک طرف بدن هنگام ایستادن یا ناتوانی در صاف کردن کامل ستون فقرات
- درد هنگام سرفه کردن یا عطسه کردن
مهم است اشاره کنیم که بیرون زدگی های دیسک کاملاً عادی هستند و اغلب موجب هیچ دردی نمی شوند.
مطالعات ثابت کرده اند که در تصویربرداری های MRI تعداد زیادی از بزرگسالان جوان و سالم که هیچ دردی در کمر نداشتند، یک یا چند مورد بیرون زدگی دیسک مشاهده شده است.
همچنین مهم است که اشاره کنیم اگر هرگونه علائم شدیدی را در پاها، ساق ها و ران ها، تغییراتی هنگام رفتن به دستشویی یا بی حسی در اطراف مقعد و یا بی اختیاری ادرار و مدفوع مشاهده می کنید، انجام سریع ارزیابی های پزشکی به صورت اورژانسی می تواند از آسیب های طولانی مدت پیشگیری کند.
چه کسانی دچار بیرون زدگی دیسک میشوند؟
یک بیرون زدگی دیسک کمر می تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد اما بیشتر در میان افرادی معمول است که بار سنگین بلند می کنند، برای مدت طولانی در وضعیت نامناسبی می نشینند یا کسانی که شغل شان شامل فعالیت های بدنی با حرکات تکراری است.
تحقیقات نشان داده اند که علت اول بیرون زدگی دیسک ژنتیک است، علت دوم سن و علت سوم فعالیت های فیزیکی می باشد.
چطور می توان از بیرون زدگی دیسک در ناحیه لومبار پیشگیری کرد؟
وضعیت بدنی
نشستن در حالت قوز کرده و خمیده فشار بیشتری را بر روی قسمت جلویی مهره ها وارد میکند و موجب حرکت ماده ژله مانند به سمت پشت میشود.
هنگام نشستن، برای اطمینان از اینکه قوس طبیعی پایین کمر حفظ میشود و ناحیه لگن به سمت عقب نمی چرخد، بالشت یا چیز دیگری را برای ایجاد حمایت کافی در قسمت پایین کمر قرار دهید.
سعی کنید از صندلی که دارای تکیه گاه می باشد استفاده کنید و بیشتر به سمت عقب تکیه دهید
حرکت داشته باشید
بدن ما برای حرکت کردن طراحی شده است. مطالعات نشان می دهند که به طور متوسط افراد ۵۰ بار در روز کاملا به جلو خم میشوند و هیچ گاه به طور کامل به سمت عقب خم نمی شوند.
بنابراین اطمینان حاصل کنید که حتما در تمام جهات حرکت دارید.
اگر برای مدت طولانی یک جا نشسته اید، بلند شوید و راه بروید و بدن تان را بکشید.
تقویت عضلات میان تنه
داشتن عضلات میان تنه قوی به حمایت از پایین کمر کمک میکند. برنامه تقویت میان تنه را در ورزش ها یا روتین های ورزشی تان بگنجانید.
اگر تمرین های تحمل وزن و بلند کردن وزن را دوست دارید، مانند اسکات زدن یا ددلیفت (یا لیفت کشنده) این مهم است که از روش درستی استفاده کنید.
اگر نتوانید به شیوه درستی وزن را بالا بکشید، خطر آسیب دیدگی تان تا حد زیادی بیشتر می شود.
درمان های فیزیوتراپیست ها، پزشکان ورزشی برای بیرون زدگی دیسک
اگر حدس میزنید که دچار بیرون زدگی دیسک شده اید حتما به یک فیزیوتراپیست، یا یک پزشک ورزشی مراجعه کنید تا مشکل تان به صورت تخصصی تشخیص داده شود.
فیزیوتراپیست با یک معاینه بالینی میتواند ورزش ساده و خاصی را برای شما پیدا کند که با کمک آن ماده ژله ای به سمت داخل دیسک فشار داده شده و به وسط دیسک باز گردد.
اگر برنامه تمرینی دکتر فیزیوتراپیست را دنبال کنید و از انجام فعالیت هایی که ماده ژله ای را به سمت بیرون دیسک فشار میدهند اجتناب کنید درد احتمالا سریع برطرف می شود.
زمانی که دیگر درد شدیدی نداشتید، درمانگر ورزش ها و تغییرات سبک زندگی را به شما آموزش می دهد که می توانند برای پیشگیری از آسیب دیدگی دوباره در آینده مفید باشند.
معمول ترین عامل پیشگویی کننده درد کمر، سابقه درد کمر در گذشته است، بنابراین مهم است که آنچه از فیزیوتراپیست، یا پزشک ورزشی تان آموخته اید را انجام دهید.
درمانگر شما همچنین برای کمک به بهبود بیرون زدگی دیسک و پیشگیری از آن احتمالا با مربی پایلیت و ماساژ درمانگر همکاری کند.
میتوان برای بهبود قدرت عضلات میان تنه، فرم بدن و وضعیت بدنی هنگام ورزش کردن یا انجام فعالیت های روزانه از حرکات پایلیت استفاده کرد و ماساژ می تواند به آرام سازی عضلات سفت که موجب تشدید بیرون‌زدگی دیسک می شوند کمک کند.
درمان های دیگری نیز در فیزیوتراپی مانند لیزر درمانی، مگنت درمانی، درای نیدلینگ، طب سوزنی، الکتروتراپی، کینزیوتیپینگ و…نیز توسط متخصصان فیزیوتراپی برای درمان بیرون زدگی دیسک نیز ممکن است بکار گرفته شود.
بهترین ورزش ها برای کمک به بیرون زدگی دیسک در ناحیه پایین کمر لومبار
بهترین ورزش ها برای درمان دیسک کمر بستگی به محل و شدت بیرون‌زدگی دارد.
شما باید به یک فیزیوتراپیست یا پزشک ورزشی مراجعه کنید تا آنها بر اساس جراحت خاصی که در اثر بیرون‌زدگی دیسک دارید، ورزش‌هایی را برایتان تجویز کنند.
ورزش های مخصوص بیرون زدگی دیسک کمر در پایین ستون فقرات (ناحیه لومبار) می تواند شامل موارد زیر باشد.
اکستنشن مکرر در حالت خوابیده (این تمرین بر اساس مکنزی است)
- در حالی که به روی شکم خوابیده اید با فشار دادن به زمین از طریق دست ها و بالا کشیدن بدن به کمرتان قوس دهید.
- همزمان سعی کنید تنها با استفاده از قدرت بازو هایتان کمرتان را آرام نگه دارید تا شکم تان بدون هیچ فشاری با جاذبه زمین به سمت زمین کشیده شود.
- فقط تا جایی کمرتان را بالا بکشید که دردتان تسکین پیدا کند.
- برای ۵ ثانیه در این حالت بمانید. ۵ تا ۱۰ بار این کار را تکرار کنید. بسته به شدت علائم، بیش از ۵ بار در روز این تمرین را انجام دهید.
هشدار: اگر با انجام این ورزش درد پاهایتان بیشتر می شود آن را انجام ندهید.
تمرین پرنده سگ (تمرین عضلات عرضی شکمی و تقویت میان تنه)
- بدنتان را با قرار دادن دست ها زیر شانه و زانو ها زیر مفاصل ران در وضعیت بدنی زانو زدن چهار نقطه ای (چهار دست و پا) قرار دهید.
- با حفظ انحنای نرمال پایین کمر و اطمینان از اینکه دنده های قفسه سینه با فشار دادن دست ها به روی زمین، بالاتر از شانه هایتان هستند، سعی کنید ستون فقرات تان را در حالت خنثی نگه دارید.
- سعی کنید تنش را به سمت اطراف تنه یتان بکشید.
- بدون اینکه ستون فقرات تان را حرکت دهید، یک دست و پای مخالف را از روی زمین بلند کنید.
- وزن تان را به طور مساوی بر روی دو نقطه ای که بر روی زمین قرار دارند (دست و پای دیگر که بر روی زمین هستند) تقسیم کنید.
- برای ۵ ثانیه در این حالت بمانید. این حرکت را ۵ تا ۱۰ بار برای هر طرف و بیش از سه بار در هر روز تکرار کنید.
بیشتر بخوانید: ورزش ها و تمرینات ایمن برای فتق دیسک
مواردی که باید در صورت وجود بیرون زدگی دیسک از آن ها اجتناب کرد؟
اگر این احتمال وجود داشته باشد که دچار یک بیرون‌زدگی دیسک باشید باید از انجام فعالیتهای زیر دوری کنید:
- بلند کردن اجسام
- پیچاندن
- خم شدن به سمت جلو
- نشستن برای مدت طولانی
- رانندگی طولانی
دوباره می‌گویم مهم است که مشکل تان توسط یک فرد متخصص در حوزه پزشکی مانند یک فیزیوتراپیست ، متخصص ستون فقرات، یا پزشک ورزشی تشخیص داده شود تا نتیجه گیری متناسب با جراحت خاصی که در اثر بیرون‌زدگی دیسک دارید باشد.
چگونه میتوان یک بیرون زدگی دیسک در پایین کمر را در خانه درمان کرد؟
اگر درد شدیدی در ستون فقراتتان دارید و حدس می زنید که دچار بیرون زدگی دیسک شده اید می توانید کارهای زیر را انجام دهید.
در یک وضعیت بدنی راحت استراحت کنید، مانند خوابیدن بر روی شکم یا صاف به پشت دراز کشیدن یا دراز کشیدن به پهلو و قرار دادن یک بالش بین زانوها و/یا بر روی ناحیه ی آسیب دیده متناوباً به مدت ۱۰ دقیقه یخ و/یا بسته گرمایی را بگذارید و بردارید.
اگر درد مداوم بود طبق تجویز یک پزشک داروساز یک داروی ضد التهابی بدون نسخه مصرف کنید.
از انجام حرکات یا قرارگیری بدن در وضعیت هایی که موجب تشدید درد یا علائم موجود در ساق ها، پاها و ران ها می شوند، خودداری کنید اما مکررا هر چند وقت یک بار راه بروید و فعال بمانید.
تمرینهای تنفسی آرام و ورزش های سفت کننده شکم را امتحان کنید.
چقدر طول میکشد که بیرون زدگی دیسک بهبود پیدا کند؟
مدت زمان ریکاوری برای جراحت هر فرد متفاوت خواهد بود. اگر جراحت مجددا رخ داده باشد انتظار نداشته باشید که درد به همان سرعت بار اول برطرف شود.
در بهترین شرایط تا زمانی که بتوانید به زندگی پیش از جراحت تان بازگردید، ریکاوری ۶ تا ۸ هفته زمان می برد.
کوتاه ترین زمان ریکاوری وقتی خواهد بود که بتوانید علائم تان را در چند روز اول با اصلاح سبک زندگی و همچنین رفتن به دنبال درمان های پزشکی با کمک فیزیوتراپیست یا پزشک ورزشی مورد اعتمادتان کنترل کنید.
در موارد پیچیده تر ممکن است ۳ تا ۶ ماه طول بکشد تا بتوانید به زندگی سابق تان برگردید و در بدترین شرایط احتمالا مجبور خواهید شد برای مدت طولانی تغییراتی را در سبک زندگی تان ایجاد کنید و نیاز به مداخلات جراحی خواهید داشت.
بیرون زدگی دیسک یک جراحت جدی است و اگر علائم تان بهبود پیدا نکرد باید از یک فرد متخصص مانند یک فیزیوتراپیست، یا پزشک متخصص ستون فقرات کمک بگیرید.
آنها می‌توانند برنامه درمانی جامعی را با تمرین هایی که میتوانید در خانه انجام دهید برای شما تعیین کنند.
دنبال کردن روتین ورزشی تجویز شده و پرهیز از انجام فعالیت هایی که موجب بدتر شدن بیرون زدگی دیسک تا می شوند، اهمیت زیادی دارد.
بیشتر بخوانید: درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی
بیشتر بخوانید: راه های درمان و فیزیوتراپی فتق دیسک کمر
فیزیوتراپیست های ما تجربه زیادی در تجویز ورزش های مناسب برای بیرون زدگی و فتق دیسک و تعیین برنامه تمرینی و درمانی شخصی برای بیماران دارند.
شما می توانید با تماس با شماره های زیر و دریافت نوبت در این باره با یکی از فیزیوتراپیست های ما مشورت کنید.
شماره تماس های کلینیک دایان: ۰۲۱۲۲۷۶۴۵۵۵ – ۰۲۱۲۲۷۸۶۰۴۹ – ۰۹۱۲۸۳۴۰۵۳
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد کلینیک و نحوه ارائه خدمات در آن با تماس بگیرید.
